Zasada istotności wymaga wyodrębnienia w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki. Jednocześnie jednostka może stosować uproszczenia w ramach przyjętych zasad rachunkowości, jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na sytuację majątkową i finansową jednostki oraz na wynik finansowy.
Natomiast środki trwałe zgodnie z przepisami ustaw o podatku dochodowym, których jednostkowa wartość nie przekracza 3,5 tys. zł, nie muszą być wprowadzone do ewidencji środków trwałych. Wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania.
Zaliczenie aktywów
Na zaliczenie składnika aktywów do środków trwałych nie ma wpływu fakt:
- czy składniki majątku stanowią własność lub współwłasność jednostki (ważne jest, aby były kontrolowane przez jednostkę),
- jaka jest wartość składnika aktywów.
Jednostka może przyjąć w dokumentacji uproszczenie polegające na ustaleniu granicy jednostkowej wartości, do wysokości której określone składniki majątku:
- będą wprowadzane do ewidencji środków trwałych i amortyzowane jednorazowo,
- będą wprowadzane do ewidencji środków trwałych i amortyzowane przez okres ich ekonomicznej użyteczności,
- nie będą ujmowane w ewidencji bilansowej środków trwałych - ich wartość będzie księgowana w koszty zużycia materiałów w momencie przekazania do używania.
Ujęcie uproszczone
Jednostka może przyjąć w zakładowym planie kont (ZPK) uproszczenie, że bez względu na przewidywany okres używania dłuższy niż rok, nie będą ujmowane w ewidencji środków trwałych składniki majątku o jednostkowej wartości nieprzekraczającej górnej kwoty granicznej, obowiązującej również dla celów podatkowych, tj. 3,5 tys. zł.
Gdyby przyjęta zasada nie dotyczyła generalnie wszystkich środków trwałych, wówczas składniki niepodlegające tej zasadzie należy wskazać w ZPK - specyfikując ich grupy lub opisując je w inny sposób niebudzący wątpliwości co do ich klasyfikacji.
Ewidencja nabycia i przekazania do używania takich składników aktywów będzie przebiegać analogicznie jak ewidencja materiałów. Przy założeniu, że wszystkie zakupy rozliczane są za pośrednictwem konta „Rozliczenie zakupu”, typowymi zapisami księgowymi są:
1. Faktury VAT dokumentujące zakup i ewentualnie inne poniesione koszty bezpośrednio związane z nabyciem:
a) wartość netto - Wn konto „Rozliczenie zakupu”,
b) VAT naliczony do rozliczenia - Wn konto „VAT naliczony i jego rozliczenie”,
c) wartość brutto - Ma konto „Rozrachunki z dostawcami”.
2. Zarachowanie wartości składnika w cenie nabycia w ciężar kosztów - jeżeli przekazanie do używania następuje bezpośrednio w momencie nabycia:
Wn konto „Koszty według rodzajów”/Ma konto „Rozliczenie zakupu”.
3. Przyjęcie do używania składnika otrzymanego nieodpłatnie w drodze darowizny, w wartości ustalonej:
Wn konto „Koszty według rodzajów”/Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”.
W związku z koniecznością kontrolowania prawidłowości wykorzystywania składników majątku w działalności jednostki, wskazane jest prowadzenie dla niskocennych przedmiotów pozabilansowej ewidencji ilościowej składników niezaliczonych do środków trwałych. Powinna być ona prowadzona w sposób zapewniający identyfikację poszczególnych przedmiotów, miejsc ich używania i osób odpowiedzialnych za ich stan.
Amortyzacja środków
Jednostka może przyjąć w ZPK, że wszystkie lub ściśle określone grupy niskocennych składników majątku spełniających ustawowe wymogi zaliczania ich do środków trwałych będą podlegać wprowadzeniu do ewidencji bilansowej środków trwałych. Ich amortyzowanie będzie przebiegać w sposób uproszczony:
- poprzez dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup środków trwałych zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem,
- w drodze odpisywania wartości tego rodzaju środków trwałych jednorazowo.
Ewidencja nabycia, przekazania do używania oraz amortyzowania takich składników aktywów w księgach rachunkowych przebiega następująco:
1. Faktury VAT dokumentujące zakup i ewentualnie inne poniesione koszty bezpośrednio związane z nabyciem:
a) wartość netto - Wn konto „Rozliczenie zakupu”,
b) VAT naliczony do rozliczenia - Wn konto „VAT naliczony i jego rozliczenie”,
c) wartość brutto - Ma konto „Pozostałe rozrachunki”.
2. Przyjęcie środka trwałego do używania w wartości początkowej równej cenie nabycia:
Wn konto „Środki trwałe”/Ma konto „Rozliczenie zakupu”.
3. Jednorazowy odpis amortyzacyjny wartości początkowej (dokonywany nie wcześniej niż w miesiącu przyjęcia środka trwałego do używania):
Wn konto „Koszty według rodzajów”/Ma konto „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”.
4. Przyjęcie do używania składnika otrzymanego w drodze darowizny:
a) wprowadzenie do ewidencji w momencie przyjęcia do używania:
Wn konto „Środki trwałe”/Ma konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”
b) jednorazowy odpis amortyzacyjny
Wn konto „Koszty według rodzajów”/Ma konto „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”.
c) równoległe rozliczenie kwoty ujętej na koncie „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”:
Wn konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”/Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”.
5. Ujawnienie środka trwałego nieujętego w ewidencji księgowej:
a) wprowadzenie do ewidencji środków trwałych w wartości ustalonej:
Wn konto „Środki trwałe”/Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”.
b) jednorazowy odpis amortyzacyjny:
Wn konto „Koszty według rodzajów”/Ma konto „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”.
6. Wyksięgowanie środka trwałego z ewidencji bilansowej (fizyczna likwidacja, sprzedaż, darowizna)
Wn konto „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”/Ma konto „Środki trwałe”.
Jednostka może zastosować w ZPK zasadę, że nie wszystkie niskocenne środki trwałe wprowadzone do ewidencji bilansowej będą amortyzowane jednorazowo. W takim przypadku ewidencja w zakresie niskocennych środków trwałych powinna przebiegać według ogólnych zasad określonych w art. 32 ust. 1-4 ustawy o rachunkowości.
WYJAŚNIENIA PRAWO WYBORU
Jednostka może zastosować w zakładowym planie kont zasadę, że nie wszystkie niskocenne środki trwałe wprowadzone do ewidencji bilansowej będą amortyzowane jednorazowo.
ENCYKLOPEDIA PRAWA
Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.
PRZYKŁAD: KSIĘGOWANIE ŚRODKÓW TRWAŁYCH
Spółka IXI w ZPK ma zapisane, że składniki majątku o jednostkowej wartości początkowej przekraczającej 1,5 tys. zł, ale nie wyższej niż 3 5 tys. zł, ujmowane są w ewidencji środków trwałych amortyzowanych jednorazowo w dacie przyjęcia do używania.
W okresie sprawozdawczym zakupiono szafę pancerną do przechowywania dokumentów (wartość netto - 3,5 tys. zł, VAT - 770 zł, wartość ogółem - 4270 zł), wprowadzono do ewidencji środków trwałych biurko ujawnione podczas inwentaryzacji - 2 tys. zł, przyjęto do używania elektryczną maszynę do pisania otrzymaną w formie darowizny - 3 tys. zł, dokonano fizycznej likwidacji magnetowidu o wartości początkowej odpisanej jednorazowo w dacie przyjęcia do używania - 3,2 tys. zł oraz przeniesiono do ewidencji pozabilansowej pięć aparatów o wartości 900 zł każdy (odpisanej jednorazowo w ubiegłych latach) - 4,5 tys. zł.
Ewidencja księgowa przedstawionego przykładu wygląda następująco:
1. Faktura VAT dokumentująca zakupu szafy pancernej
a) wartość netto - 3,5 tys. zł
Wn konto „Rozliczenie zakupu”
b) VAT naliczony do rozliczenia - 770 zł
Wn konto „VAT naliczony i jego rozliczenie”
c) wartość brutto - 4270 zł
Ma konto „Pozostałe rozrachunki”
2. Przyjęcie do używania szafy w wartości początkowej równej cenie nabycia - 3,5 tys. zł
Wn konto „Środki trwałe”/Ma konto „Rozliczenie zakupu”
3. Ujęcie w ewidencji księgowej ujawnionego biurka - 2 tys. zł
Wn konto „Środki trwałe”/Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”
4. Przyjęcie do używania elektronicznej maszyny do pisania otrzymanej w formie darowizny - 3 tys. zł
Wn konto „Środki trwałe”/Ma konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”
5. Jednorazowy odpis amortyzacyjny środków trwałych przyjętych do używania (3500 + 2000 + 3000) - 8500 zł
Wn konto „Koszty według rodzajów” (w analityce: „Amortyzacja”)/Ma konto „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”
6. Równoległe rozliczenie kwoty ujętej na koncie „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” - 3 tys. zł
Wn konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”/Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne”
7. Wyksięgowanie z ewidencji magnetowidu na podstawie protokołu z likwidacji - 3,2 tys. zł
Wn konto „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”/Ma konto „Środki trwałe”
8. Przeniesienie do ewidencji pozabilansowej pięciu aparatów - 4,5 tys. zł
Wn konto „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”/Ma konto „Środki trwałe”.
Podstawa prawna:
- Art. 3 ust. 1 pkt 15, art. 4 ust. 4 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).
Weronika Chmielewska