Coraz więcej polskich przedsiębiorstw w swojej działalności koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem. Ze względu na prowadzoną działalność gospodarczą są one narażone na różne rodzaje ryzyka: ryzyko walutowe, ryzyko stopy procentowej. W celu zmniejszenia złego wpływu na wynik finansowy wprowadzane są różne sposoby zarządzania tym ryzykiem. Takim przykładem jest stosowanie instrumentów pochodnych.
Ustawa o rachunkowości
Rachunkowość zabezpieczeń oznacza użycie dowolnej liczby instrumentów zabezpieczających w ten sposób, aby zmiana ich wartości przynajmniej częściowo zrekompensowała zmianę wartości godziwej pozycji zabezpieczanej bądź też przyszłych przepływów środków pieniężnych z tej zmiany wynikających. Do zalet prowadzenia rachunkowości zabezpieczeń należą:
- możliwość zarządzania rachunkiem wyników przedsiębiorstwa,
- większa odporność na zmienność wyniku finansowego,
- polepszenie wizerunku firmy.
Polskie przedsiębiorstwa coraz bardziej skupiają się wokół strategii zarządzania ryzykiem. Impulsem do tego były zmiany w ustawie o rachunkowości, która doprowadziła do zgodności polskie i międzynarodowe standardy rachunkowości. Zostało to zamieszczone w rozporządzeniu ministra finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. i zmienionego rozporządzeniem z dnia 23 lutego 2004 r. dotyczącego szczegółowych metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji stosowanych instrumentów finansowych. Przepisy te jednak nie sprecyzowały podejścia do procedur zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwach. Tutaj obowiązuje dowolność w zakresie szacowania wartości godziwej niektórych instrumentów finansowych, dla których nie istnieje rynek regulowany.
Przygotowanie przedsiębiorstwa do ograniczenia ryzyka rynkowego powinno prowadzić do zrealizowania następujących założeń:
- przygotowania procesu zarządzania ryzykiem,
- stworzenia procedur pomiaru ryzyka,
- wdrożenia metod służących do modelowania ryzyka,
- opracowania sposobów pomiaru ryzyka,
- opracowania technik służących do analizy ryzyka,
- dostępu do danych rynkowych z interesujących przedsiębiorstwo rynków finansowych,
- generowania raportów wynikających z potrzeb zarządzania tym ryzykiem.
Te zadania powinny zostać zrealizowane i wsparte przez wyspecjalizowanych doradców oraz specjalistyczne programy informatyczne. Decyzja o rozpoczęciu wprowadzania rachunkowości zabezpieczeń wpłynie pozytywnie na ocenę osób zarządzających daną firmą. Ponadto przedsiębiorstwo jest bezpieczniejsze z punktu widzenia potencjalnych inwestorów. Wprowadzenie zasad tego rodzaju rachunkowości w przedsiębiorstwie to dobry sposób na marketing i poprawę swojej pozycji na rynku.
Dokumentacja księgowa
Podstawą dobrej funkcjonalności rachunkowości zabezpieczeń w firmie jest jej skierowanie do poszczególnych grup odbiorców: księgowości, analityków finansowych oraz zarządu spółki. Księgowość odpowiedzialna jest za identyfikację zdarzeń gospodarczych wystawionych na ryzyko oraz ewidencję instrumentów zabezpieczanych i zabezpieczających. W związku z tym system księgowy powinien tworzyć specjalne raporty, tworząc w ten sposób dokumentację księgową. Dostęp do tych raportów powinien być ściśle sprecyzowany z uwagi na jego poufność. Analitycy finansowi odpowiadają w przedsiębiorstwie za realizację polityki zabezpieczeń, czyli: dobór instrumentów zabezpieczających, nadzór nad bieżącym zabezpieczeniem, analizę sytuacji rynkowych. Do nich należy także zadanie wspierania księgowości w identyfikacji zdarzeń gospodarczych wystawiających firmę na ryzyko, w tym również instrumentów wbudowanych. System powinien udostępniać im informację o instrumentach zabezpieczanych i zabezpieczających, historycznych oraz bieżących danych rynkowych, wykorzystywanych w przeszłości parametrach wyceny. Analitycy powinni także aktywnie zwiększać zakres instrumentów pochodnych oraz budować nowe strategie zabezpieczające.
W przypadku osób zarządzających firmą system powinien generować raporty obrazujące stopień zabezpieczenia spółki na zmienność sytuacji rynkowej i jej wpływu na poziom zabezpieczenia przedsiębiorstwa oraz na wynik finansowy. W systemie powinny znajdować się narzędzia wyceny powszechnie praktykowanych instrumentów finansowych stosowanych na rynku walutowym, stóp procentowych, papierów wartościowych (akcji, obligacji) wraz z wyceną stosowanych instrumentów zabezpieczających.
Jeżeli spółka jest częstym uczestnikiem rynku finansowego, powinna mieć bezpośredni dostęp do powszechnie stosowanych systemów informacji (Reuters, Bloomberg) oraz systemów pozwalających zawierać transakcje bezpośrednio z innymi uczestnikami rynku.
Dla każdej firmy
Wszystkie wymienione cechy prowadzonego systemu rachunkowości zabezpieczeń niewątpliwie zapewnią przedsiębiorstwu kompleksowe rozwiązanie ograniczające ryzyko działalności gospodarczej. Rachunkowość zabezpieczeń może znaleźć zastosowanie w każdej firmie, bez względu na specyfikę jej działalności. Wdrożenie procedur rachunkowości zabezpieczeń popartych nowoczesnymi systemami informatycznymi jest inwestycją w zabezpieczenie działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. Opłacalność tej inwestycji nie jest widoczna od razu. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że wprowadzenie systemu rachunkowości zabezpieczeń doceniają głównie inwestorzy, oczywiście obok firm ratingowych i audytorów.
Ważne!
Analitycy finansowi odpowiadają w przedsiębiorstwie za realizację polityki zabezpieczeń
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jacek Malinowski
główny specjalista departament doradztwa i analiz Dom Maklerski TMS Brokers