Możliwość spłaty pożyczki w euro, udzielonej pierwotnie w walucie polskiej, jest uwarunkowana zapisami umownymi. Oznacza to, że w umowie pożyczki, aneksie do tej umowy bądź w odrębnym porozumieniu, strony powinny wyrazić swoją wolę co do sposobu spłaty pożyczki, w tym spłaty jej w walucie innej niż waluta, w której pożyczka była pierwotnie zaciągnięta. Zasada taka wynika z przepisów kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 358 par. 1 kodeksu cywilnego, zobowiązania pieniężne na obszarze Polski mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Powyższe oznacza, iż strony umowy pożyczki są zobowiązane ustalić, jaka kwota pożyczki wyrażonej w złotych polskich będzie podlegała spłacie po przeliczeniu jej na walutę euro.
Kurs stosowany do tego przeliczenia powinien zostać również ustalony pomiędzy stronami umowy pożyczki. Oznacza to, że strony mogą ustalić indywidualnie, czy kursem przeliczeniowym ma być kurs średni ogłoszony przez Narodowy Bank Polski z dnia spłaty bądź ustalenia kwoty do spłaty w walucie euro. Strony mogą zastosować także inny kurs, np. kurs kupna bądź sprzedaży stosowany przez bank, z którego usług korzysta pożyczkodawca bądź pożyczkobiorca. W ramach swobody umów przewidzianej w art. 3531 kodeksu cywilnego, strony mogą zawrzeć umowę, w której określą dowolny - według swego uznania kurs przeliczeniowy. Obowiązek zastosowania w opisanym przypadku konkretnego kursu waluty nie wynika także z żadnych przepisów prawa podatkowego ani też z ustawy o rachunkowości.
Podsumowując, w analizowanym przypadku spłata pożyczki w walucie obcej będzie możliwa pod warunkiem, iż strony uzgodnią te warunki w umowie, w której też należałoby wskazać ustalony kurs przeliczeniowy. Konieczne jest także dokonanie analizy, czy spłata w walucie innej niż polska jest zgodna z przepisami prawa dewizowego.
W księgach rachunkowych należy zaewidencjonować ewentualną kwotę różnicy, która powstanie, jeżeli pomiędzy dniem przeliczenia pożyczki a dniem jej spłaty będą różne kursy waluty euro. Tak powstała dodatnia bądź ujemna różnica kursowa będzie odpowiednio przychodem bądź kosztem finansowym.
Należy także podkreślić, iż ewentualna dodatnia bądź ujemna różnica kursowa nie będzie miała wpływu na rozliczenia podatkowe. Dodatnie lub ujemne różnice kursowe powstają jeżeli wartość kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania jest niższa bądź odpowiednio wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Z powyższego przepisu wynika, że różnica kursowa powstałaby, jeżeli kredyt byłby otrzymany w walucie obcej i w takiej walucie również spłacany. W opisanym stanie faktycznym pożyczka była udzielona w złotych polskich, zatem przy spłacie tej pożyczki w walucie obcej nie powstaną różnice kursowe o charakterze podatkowym.
PODSTAWA PRAWNA
- Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).
- Art. 15a ust. 2 pkt 5 i ust. 3 pkt 5 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).
- Art. 3531, art. 358, art. 3581 par. 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
BEATA HUDZIAK
doradca podatkowy, menedżer HLB Frąckowiak i Wspólnicy