Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Podobnie jak w przypadku decyzji o podziale wykazanego w sprawozdaniu finansowym zysku, skuteczną decyzję o pokryciu straty można podjąć dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Jeżeli firma zobowiązana jest do badania sprawozdań zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, musi spełnić dodatkowy warunek. Wymagane jest, aby prawidłowość sporządzonego przez nią sprawozdania była potwierdzona przez biegłego rewidenta pozytywną opinią z zastrzeżeniami lub bez.
Decyzja o pokryciu straty danej jednostki jest nieważna z mocy prawa, jeżeli mimo ustawowego obowiązku jednostka nie poddała sprawozdania badaniu, biegły rewident odmówi wydania opinii bądź też będzie ona negatywna. W księgach rachunkowych pod datą zatwierdzenia sprawozdania stratę należy zaewidencjonować w następujący sposób: strona Wn konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”, strona Ma konta 860 „Wynik finansowy”.
Spółki kapitałowe
W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością stratę można pokryć z kapitału zapasowego, który tworzony jest zgodnie z umową spółki i przepisami kodeksu spółek handlowych. Decyzję o przeznaczeniu tego kapitału na pokrycie poniesionej straty podejmuje się na podstawie uchwały wspólników. W ewidencji księgowej odzwierciedlone jest to zapisem: strona Wn konta 802 „Kapitał zapasowy”, strona Ma konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”.
Strata może być również pokryta z kapitału zakładowego spółki. Należy w takim przypadku pamiętać, że wymaga to zmiany w umowie spółki, uchwały zgromadzenia wspólników, a także zmiany wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Zapis księgowy pokrycia straty w ten sposób ujmuje się pod datą wpisu do KRS w następujący sposób: strona Wn konta 801 „Kapitał zakładowy”, strona Ma konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”.
Na pokrycie strat może być wykorzystany kapitał z dopłat wspólników. Tworzy się go w oparciu o art. 177 i 178 kodeksu spółek handlowych na podstawie podjętych uchwał. Przeksięgowanie środków na pokrycie straty następuje w sposób analogiczny jak w przypadku wcześniejszych kapitałów. Natomiast wniesienie dopłat w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością pod datą określoną w uchwale jako termin ich wniesienia należy ująć zapisem: strona Wn konta 254 „Rozrachunki ze wspólnikami z tytułu dopłat”, strona Ma konta 805 „Kapitał rezerwowy z dopłat wspólników”.
Warto pamiętać, że zgodnie z art. 233 kodeksu spółek handlowych, w przypadku poniesienia przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością straty, która przewyższa sumę kapitałów zapasowego i rezerwowego oraz połowę kapitału zakładowego, zarząd powinien zwołać zgromadzenie wspólników i podjąć decyzję o dalszym istnieniu spółki.
Podobnie jest w przypadku spółki akcyjnej. Takie działania należy podjąć, jeżeli zgodnie z art. 397 kodeksu spółek handlowych, w bilansie zostanie wykazana strata przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz jedną trzecią kapitału zakładowego. Natomiast, gdy strata jest mniejsza, powinna zostać podjęta decyzja, w jaki sposób zostanie ona pokryta, np. dopłaty, przyszłe zyski, emisja nowych akcji.
Strata w spółdzielni
W spółdzielni straty bilansowe pokrywa się w pierwszej kolejności z funduszu zasobowego. Jeżeli środków tych nie wystarczy w części przekraczającej fundusz zasobowy - z funduszu udziałowego i innych funduszy własnych spółdzielni według kolejności ustalonej przez statut. Straty pierwszego roku obrachunkowego po założeniu spółdzielni mogą być pokryte w roku następnym. Gdyby fundusze własne nie wystarczyły na pokrycie strat, walne zgromadzenie może podjąć uchwałę zobowiązującą członków do wcześniejszego wpłacenia udziałów, niż to przewiduje statut.
Ewidencja pokrycia straty z funduszy własnych będzie zależała od decyzji walnego zgromadzenia . Jeżeli strata pokryta została z funduszu zasobowego, ewidencja będzie przeprowadzona w następujący sposób: strona Wn konta zespołu 8 „Fundusz zasobowy”, strona Ma na konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”.
Warto zwrócić uwagę, na szczególny typ spółdzielni, jakim jest spółdzielnia mieszkaniowa. W tym przypadku właściwie nie obowiązuje zasada ograniczonej odpowiedzialności, gdzie członkowie odpowiadają do wysokości deklarowanych udziałów. W art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych określone są obowiązki majątkowe członków spółdzielni w stosunku do niej, m.in. uczestniczenie w innych zobowiązaniach. W praktyce obciąża członków obowiązkiem uczestniczenia we wszystkich stratach ponoszonych przez spółdzielnie. Spółdzielnia może więc pokrywać poniesioną stratę ze wszystkich funduszy własnych. Dotyczy to również np. funduszu remontowego. Wynika to z wyroku Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2007 r. (sygn. akt III CSK 412/06, niepublikowany).
Agnieszka Pokojska
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 53 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).
- Art. 177-178, art. 233 oraz art. 397 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).
- Art. 90 par. 1 i 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 188, poz. 1848 z późn. zm.).