Z podatku dochodowego zwolnione są świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.
Regulacje kodeksowe
Przepisy o bezpieczeństwie i higienie pracy, do których odwołano się w ustawie o PIT, to przede wszystkim regulacje znajdujące się w kodeksie pracy. Z unormowań tej ustawy wynika, że pracodawca ma obowiązek nieodpłatnego zapewnienia pracownikom odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania określone w polskich normach, jeżeli odzież własna może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu oraz ze względu na wymaganie technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Jednocześnie przewidziano, że pracodawca może ustalić stanowiska, na których za zgodą pracowników będą oni używali własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Wówczas pracownikowi, który wyrazi zgodę na używanie własnej odzieży oraz obuwia roboczego (i będzie ich faktycznie używał w pracy), pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.
Wypłacany ekwiwalent
Wypłata ekwiwalentu przewidziana została również dla pracowników, którzy sami piorą swoją odzież roboczą. Wypłata tego ekwiwalentu jest możliwa, jeżeli zakład pracy nie ma możliwości zorganizowania prania odzieży roboczej. Mając to na uwadze, należy stwierdzić, że zwolnieniu z opodatkowania podlegają ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, które zostały przyznane pracownikom na podstawie przepisów kodeksu pracy (zob. wyjaśnienia naczelnika Podkarpackiego Urzędu Skarbowego z 11 lipca 2005 r., nr PUS.I/415/13-2/05).
Wydatki przedsiębiorstw
Wyjaśnijmy, w jaki sposób przedsiębiorstwa powinny rozliczać wydatki poniesione na świadczenia związane z BHP. Wiele takich przedsiębiorstw działa w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i zajmuje się produkcją. Musi zatem kupować ubrania robocze i wydawać je pracownikom. Odzież ta spełnia warunki określone w przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Powstaje pytanie, czy wydatki na zakup wspomnianych ubrań roboczych takie spółki mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
Kwalifikowanie wydatków
Warto pamiętać o tym, że przepisy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawierają regulacji wprost dotyczących odzieży ochronnej bądź roboczej. Nie ma też przepisów dotyczących kwalifikowania wydatków ponoszonych na zakup takiej odzieży do kosztów uzyskania przychodów bądź określających limit wydatków na ten cel poniesionych, a podlegających zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Należy zatem sięgnąć do ogólnej definicji kosztów podatkowych. Zgodnie z tym przepisem, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w formie listy wydatków, które nie uważa się za koszty uzyskania przychodów. Nie ma wśród nich regulacji dotyczących odzieży ochronnej i roboczej.
W związku z tym należy uznać powołując się na tę generalną zasadę, że wydatki pracodawcy na zakup odzieży ochronnej i roboczej są kosztem uzyskania przychodów. Należy jednak mieć na uwadze regulacje zawarte w kodeksie pracy oraz odpowiednie przepisy wykonawcze. Określają one m.in. warunki i zasady przydzielania pracownikom odzieży ochronnej i roboczej. W związku z tym kosztem uzyskania przychodów będzie tylko wydatek na nabycie takiej odzieży, która spełnia warunki określone w tych przepisach (zob. wyjaśnienia naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie z 10 października 2005 r., nr II US.I.PB/423-11/05).
Wymiana odzieży
Zdarza się, że ubranie robocze należy wymieniać w zależności od potrzeb. Tak jest w przypadku producentów materiałów budowlanych. Niektórzy z nich posiadają stanowiska pracy przy mieszalnikach farb. Pracownicy zajmujący to stanowisko są wyposażeni w ubranie robocze. Przysługuje im prawo do wymiany tego ubrania na nowe w zależności od potrzeb. Stanowiska takie bywają specyficzne. Mieszalniki nie są urządzeniami szczelnymi, a zabrudzenia powstałe podczas pracy nie są możliwe do usunięcia ani podczas prania, ani jakiegokolwiek innego czyszczenia. Istotne jest również to, że pracownicy obsługujący to urządzenie nierzadko są zatrudnieni na stanowiskach: magazynier i magazynier sprzedawca. W związku z tym mają bezpośredni kontakt z klientami. Powinni zatem wyglądać schludnie. Uprawnienia pracowników wynikają najczęściej z zarządzeń prezesów spółek. W takiej sytuacji koszty nabycia wydanych ubrań roboczych dla pracowników należy zakwalifikować jako koszty uzyskania przychodów takich spółek.
PRZYKŁAD
Zakup okularów korekcyjnych
Firma zatrudnia pracowników, którzy pracują przy monitorach ekranowych. Jeżeli pracownik, który został skierowany przez pracodawcę na profilaktyczne badania lekarskie, otrzymał zaświadczenie od lekarza medycyny pracy wskazujące potrzebę zaopatrzenia pracownika w takie okulary, to pracodawca zobligowany jest do zwrotu kosztów zakupu okularów korygujących wzrok podczas pracy z monitorem ekranowym.
Przychód uzyskany przez pracownika w związku ze zwrotem kosztów zakupu okularów z filtrem służących ochronie przed szkodliwą emisją z monitorów ekranowych jest wolny od podatku dochodowego, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego (zob. interpretacja naczelnika Urzędu Skarbowego w Łomży z 21 grudnia 2006 r., nr PD-415/62/IW/06).
Wydatki na zakup na zakup odzieży ochronnej i roboczej
Aby wydatki pracodawcy na zakup odzieży ochronnej i roboczej dla pracowników były kosztem uzyskania przychodów, muszą zostać spełnione warunki określone w kodeksie pracy lub w rozporządzeniach.
Regulacje dotyczące ekwiwalentu
Jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te mogą być wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypłacenia przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika. Wobec tego wypłacany ekwiwalent za pranie odzieży roboczej korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT (zob. wyjaśnienia naczelnika Urzędu Skarbowego w Łańcucie z 23 lutego 2006 r., nr US.IA/2/415/4-IP/2006).
KRZYSZTOF TOMASZEWSKI
krzysztof.tomaszewski@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
- Art. 15 i 16 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).
- Art. 2379 par. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).