Ewidencja otrzymania darowizn w księgach spółek handlowych została dokładnie uregulowana. Natomiast ewidencje darowizn oraz dotacji dla organizacji non profit, stanowiących przychód statutowy, a w szczególności darowizn niepieniężnych, mogą budzić pewne wątpliwości.
W zasadzie jedynym źródłem finansowania celów statutowych w organizacjach nonprofit nieprowadzących działalności gospodarczej są otrzymane od fundatorów lub od innych osób środki pieniężne lub inne aktywa finansowe.
Pieniądze - tak jak w spółkach, środki trwałe - nieco inaczej
Wpływające na konto organizacji środki pieniężne w księgach rachunkowych ujmuje się według takich samych zasad jak w spółkach handlowych.
Wn „Rachunek bankowy”,
Ma „Przychody statutowe”.
Mogą jednak pojawić się wątpliwości, czy darowizny otrzymane w formie środka trwałego ująć też według zasad obowiązujących spółki handlowe, czy jakoś inaczej.
W przypadku spółek wartość środków trwałych, środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych należy rozliczać w czasie, dlatego ujmuje się na koncie „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”. Rozliczenie tego przychodu następuje równolegle do dokonania odpisów amortyzacyjnych tych składników aktywów.
Według definicji zawartej w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej do przychodów statutowych zalicza się nieodpłatnie otrzymane składniki majątku. Nic nie wskazuje więc na to, żeby przychód ten podlegał rozliczeniu w czasie.
Kiedy w takim razie powstaje przychód przy otrzymaniu nieodpłatnie składników aktywów trwałych?
Niestety, o ile ustawa o rachunkowości w sprawach przez nią nieuregulowanych zezwala na stosowanie Krajowych Standardów Rachunkowości lub - w przypadku ich braku - Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, to i tak nie ułatwia to życia organizacjom non profit: nie dość, że przepisy szczegółowe w zakresie ich rachunkowości są bardzo skąpe, to jeszcze ani KRS, ani MSR-y nie odnoszą się do rachunkowości non profit. Dlatego warto czerpać sugestie z amerykańskich standardów rachunkowości (US GAAP), które stanowią bogate źródło rozwiązań dla tych organizacji.
UWAGA!
Zasady US GAAP potwierdzają, że - w przeciwieństwie do spółek handlowych - nieodpłatnie otrzymane środki trwałe nie powinny podlegać rozliczeniu w czasie.
Wycena środków trwałych według wartości godziwej (rynkowej)
Drugim problemem ewidencji darowizn niepieniężnych jest kwestia ustalenia ich wartości początkowej. Ustawa o rachunkowości stanowi, że jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny - jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu. W zasadzie oznacza to, że wyceny początkowej dokonuje się według wartości godziwej (co jest też zgodne z US GAAP).
PRZYKŁAD
Organizacja w maju 2006 r. otrzymała darowiznę pieniężną w wysokości 5000 zł oraz nową kolorową drukarkę-kserokopiarkę. Cena sprzedaży drukarki o podobnych parametrach wynosi 12 000 zł. Drukarka będzie amortyzowana według metody liniowej przez 6 lat.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Co należy rozmieć przez wartość godziwą?
Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. W przypadku składników majątku, dla których istnieje aktywny rynek oznacza to wartość rynkową - cenę sprzedaży bez VAT. Jeżeli dla danego składnika nie istnieje aktywny rynek, wartość godziwą ustala się na podstawie wartości bieżącej przyszłych korzyści, lub według kosztu odtworzenia.
Reasumując:
Organizacje non profit wartość otrzymanych darowizn, zarówno pieniężnych jak i niepieniężnych, zaliczają do przychodów statutowych w momencie ich otrzymania.
Wartość początkową otrzymanych nieodpłatnie środków trwałych, których wartości nie można określić inaczej, stanowi ich wartość rynkowa.
GYÖNGYVÉR TAKÁTS
GYÖNGYVÉR TAKÁTS
PODSTAWY PRAWNE:
- ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
- rozporządzenie Ministra Finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej - Dz.U. Nr 137, poz. 1539; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 11, poz. 117