Spełniający określone warunki podatnicy mogą skorzystać z 19-procentowej jednolitej stawki podatku dochodowego od osób fizycznych. Umożliwia im to art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; nazywana dalej ustawą o PIT). Zgodnie z tymi przepisami, podatek dochodowy od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanych przez podatników, o których mowa w art. 9a ust. 2 ustawy o PIT – z zastrzeżeniem art. 29, 30, 30d i art. 44 ust. 4 ustawy – wynosi 19 proc. podstawy obliczenia podatku.
Stosownie do wspomnianego art. 9a ust. 2 ustawy o PIT, podatnicy mogą wybrać sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c. W tym przypadku są obowiązani do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do dnia 20 stycznia roku podatkowego pisemnego oświadczenia o wyborze sposobu opodatkowania, a jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego – do dnia poprzedzającego rozpoczęcie tej działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
WARTO WIEDZIEĆ
Dochodów opodatkowanych podatkiem liniowym nie łączy się z dochodami m.in. ze stosunku pracy oraz z odpłatnego zbycia papierów wartościowych.
Niezwykle istotne znaczenie mają przepisy zawarte w wymienionym art. 9a ust. 3 ustawy o PIT. Stanowią, że jeżeli podatnik, który wybrał opodatkowanie stawką liniową 19-proc., uzyska z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub w formie spółki niemającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, to traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w sposób określony w art. 30c. W takiej sytuacji jest zobowiązany do złożenia właściwych deklaracji o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku i wpłacenia zaliczek obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek.
Stanowisko organów podatkowych w kwestii tego rodzaju ograniczeń jest jednoznaczne. „W przypadku gdy czynności wykonywane przez podatnika na rzecz zakładu pracy w ramach umowy o pracę pokrywają się z czynnościami wykonywanymi na rzecz tego zakładu pracy w ramach działalności gospodarczej (w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy) – podatnik nie ma prawa do opodatkowania w sposób określony w art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. opodatkowania stawką liniową w wysokości 19 proc.” – uznał Urząd Skarbowy w Jaworze (pismo nr PD/415-18/2004).
Podatnicy, którzy mają prawo skorzystać z 19-procentowej jednolitej stawki, powinni pamiętać podczas dokonywania rocznych rozliczeń o istotnych ograniczeniach. Otóż wybór opodatkowania podatkiem liniowym oznacza konieczność rezygnacji z odliczenia ulg, w tym ulg z tytułu remontu i modernizacji budynku lub lokalu mieszkalnego, ulg mieszkaniowych przysługujących w ramach praw nabytych i możliwości wykorzystania odliczeń mieszkaniowych, do których podatnik nabył prawo, a które nie znalazły pokrycia w podatku należnym za 2004 r. Przypomniał o tym zainteresowanym podatnikom m.in. Urząd Skarbowy w Hajnówce (pismo nr P-I/413/08/04). Jednocześnie urząd ten stwierdził, że podatnik opodatkowany podatkiem liniowym według stawki 19-proc. ma możliwość samodzielnego odliczenia z tytułu kontynuacji ulgi mieszkaniowej, tylko w sytuacji gdy osiąga dodatkowo dochody z innych źródeł niż z działalności gospodarczej (np. dochód ze stosunku pracy, z umowy o dzieło, z umowy zlecenia itp.), gdyż są one rozliczane na zasadach ogólnych, według progresywnej skali podatkowej.
Zgodnie z przepisami ustawy o PIT, podatnikowi przysługuje jedynie prawo odliczenia od dochodu składek na ubezpieczenie społeczne (art. 30c ust. 2 i 3 ustawy) oraz prawo odliczenia od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 27b ustawy).
Ograniczenia wynikające z opodatkowania podatkiem liniowym, w przypadku zasad określonych w art. 30c ustawy o PIT, odnoszą się jednak tylko do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej i nie dotyczą dochodów z innych źródeł podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych, jak również dochodów osiąganych przez małżonka podatnika.
Zgodnie z przepisami art. 30c ust. 6 ustawy o PIT, dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, opodatkowanych w sposób określony w przepisach art. 30c ust. 1, czyli podatkiem liniowym, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 oraz art. 30b ustawy. Przypomnijmy, że w art. 27 mowa jest o opodatkowaniu według progresywnej skali. Z kolei art. 30b dotyczy opodatkowania dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych.
W myśl postanowień art. 45 ust. 1a pkt 2 ustawy o PIT, podatnicy uzyskujący przychody z działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach określonych w art. 30c obowiązani są w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym składać odrębne zeznanie według ustalonego wzoru o wysokości osiągniętego przez nich w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty). Ponieważ w tym roku 30 kwietnia wypada w sobotę, więc termin złożenia zeznania za ubiegły rok upływa 2 maja br. Dla tych, którzy rozliczają się według 19-procentowego podatku liniowego, przeznaczony jest formularz PIT-36L.
WARTO WIEDZIEĆ
Podatnikom korzystającym z 19-procentowej jednolitej stawki PIT przysługuje jedynie prawo odliczenia od dochodu składek na ubezpieczenie społeczne (art. 30c ust. 2 i 3 ustawy) oraz prawo odliczenia od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 27b ustawy).
W przypadku gdy podatnicy ci osiągną także inne przychody, opodatkowane na zasadach określonych w art. 27 ustawy o PIT, rozliczają je w odrębnym zeznaniu zgodnie z przepisami art. 45 ust. 1 na zasadach ogólnych. W tym drugim zeznaniu podatnik może zatem dokonać przysługujących mu odliczeń, przy uwzględnieniu obowiązujących w tym zakresie przepisów określających zasady i warunki ich stosowania.
Organy podatkowe zajmują w takim przypadku jednoznaczne stanowisko (patrz wyjaśnienia Izby Skarbowej w Gdańsku, BI/005-0788/04). Otóż z wnioskiem o wspólne opodatkowanie dochodów osiąganych w 2004 r. mogą wystąpić małżonkowie, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: oboje podlegali nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, przez cały rok podatkowy pozostawali w związku małżeńskim i istniała między nimi wspólność majątkowa. Jednakże jeśli do chociażby jednego z małżonków ma zastosowanie m.in. art. 30c ustawy o PIT, wówczas małżonkowie nie mogą skorzystać z możliwości wspólnego opodatkowania swoich dochodów, co ustawodawca jednoznacznie potwierdził w treści art. 45 ust. 1a pkt 2 ustawy o PIT (obowiązek złożenia odrębnych zeznań). W rozpatrywanym przypadku podatniczce nie przysługuje prawo do opodatkowania dochodów wspólnie z małżonkiem. Bez znaczenia jest tu kwestia poniesienia w 2004 r. straty z tej działalności gospodarczej, ponieważ nawet w takim przypadku – na podstawie art. 45 ust. 1a pkt 2 ustawy o PIT – małżonkowie mają obowiązek złożenia zeznań odrębnych.
Jak podkreślono w broszurze informacyjnej do zeznania PIT-36L, podatnicy prowadzący księgi rachunkowe są zobowiązani dołączyć do zeznania sprawozdanie finansowe. Natomiast podatnicy prowadzący podatkowe księgi przychodów i rozchodów nie dołączają ich do zeznania. Księgi te i związane z ich prowadzeniem dokumenty należy przechowywać do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego.