Warto wiedzieć, w jaki sposób możemy odzyskać pieniądze od fiskusa i kiedy mamy prawo do oprocentowania nadpłaty. W niektórych sytuacjach kosztami zwrotu nadpłaty obciążono podatników. Warto przypomnieć, kiedy mamy możliwość odebrania nadpłaty w gotówce, kiedy przekazywana jest ona na nasze konto bankowe, a kiedy możemy odebrać pieniądze w kasie urzędu.
Podatnik ma prawo otrzymać zwrot kwot nienależnie zapłaconych do urzędu skarbowego, stanowiących nadpłatę. Zwrot ten może nastąpić bezpośrednio w kasie urzędu, za pośrednictwem rachunku bankowego lub przekazu pocztowego. Kiedy więc mamy do czynienia z powstaniem nadpłaty? Kwestię tę reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60). W myśl art. 72 tej ustawy, za nadpłatę uważa się kwotę:
• nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku,
• podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
• zobowiązania zapłaconego przez płatnika lub inkasenta, jeżeli w decyzji, o której mowa w art. 30 par. 4, czyli w decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
• zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej.
Należy podkreślić, iż tylko przypadki powodujące nienależne zapłacenie podatku lub nadpłacenie podatku, wymienione w art. 72, art. 73 oraz art. 74 Ordynacji podatkowej są nadpłatą w rozumieniu tej ustawy, co oznacza, że tryb i zasady ich zwrotu odbywają się zgodnie z przepisami tej ustawy. Do zwrotu świadczeń powstałych wskutek wszelkiego rodzaju innych przypadków będą miały zastosowanie zasady określone w prawie cywilnym.
W myśl art. 72 par. 1 Ordynacji podatkowej, nadpłatą jest zarówno kwota podatku nadpłaconego, jak i nienależnie zapłaconego, a także kwota podatku nienależnie pobranego przez płatnika lub pobranego przez niego w kwocie wyższej od należnej. Za nadpłatę uznaje się również zobowiązanie płatnika lub inkasenta określone nienależnie w decyzji organu podatkowego o ich odpowiedzialności lub w wysokości wyższej od należnej. Od 1 stycznia 2003 r. za nadpłatę uznaje się także zobowiązanie osoby trzeciej i spadkobiercy, określone nienależnie w decyzji organu podatkowego o ich odpowiedzialności, lub w wysokości wyższej od należnej. Za nadpłatę uznaje się także uiszczone odsetki za zwłokę.
WARTO WIEDZIEĆ
Nadpłata podatku zwracana podatnikowi za pośrednictwem poczty zmniejszana jest o koszty opłaty pocztowej.
Przypomnijmy, iż do końca 2002 r. koszty zwrotu podatnikowi nadpłaconego przez niego podatku ponosił urząd skarbowy. Koszty te obciążały więc budżet państwa. Od 1 stycznia 2003 r. koszty zwrotu nadpłaconego podatku zostały przerzucone na podatnika. Nadpłata zwracana podatnikom przekazem pocztowym pomniejszana jest o prowizję pocztową. Art. 77b par. 4 Ordynacji podatkowej stanowi bowiem, iż nadpłata zwracana przekazem pocztowym jest pomniejszana o koszty jej zwrotu. Aby uchronić się przed taką ewentualnością, podatnik ma możliwość wskazania rachunku bankowego, na który urząd skarbowy przekaże nadpłatę lub też może zaznaczyć w zeznaniu, że chce odebrać nadpłatę w kasie urzędu, jeśli nie jest zobowiązany do posiadania rachunku bankowego. Osoba fizyczna, nieprowadząca działalności gospodarczej, nie jest zobowiązana do posiadania takiego rachunku.
Od 1 stycznia 2003 r. zwrot nadpłaty następuje: na wskazany rachunek bankowy podatnika, płatnika lub inkasenta obowiązanego do posiadania rachunku bankowego oraz w gotówce, jeżeli podatnik, płatnik lub inkasent nie są obowiązani do posiadania rachunku bankowego. Zwrot bezgotówkowy następuje na rachunek wskazany przez podatnika w zgłoszeniu rejestracyjnym NIP-3, przy czym podatnik powinien pamiętać o obowiązku aktualizacji danych w stosunku do podanych na złożonym wcześniej zgłoszeniu identyfikacyjnym lub aktualizacyjnym (np. w sytuacji zmiany numeru konta bankowego). Zgłoszenia aktualizacyjnego, osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, dokonują na formularzu NIP-3, a prowadzące NIP-1. Niewywiązanie się z obowiązku powiadomienia urzędu skarbowego o przedmiotowych zmianach może mieć przykre konsekwencje dla podatnika. Aby zatem uniknąć wezwania do urzędu skarbowego, a tym bardziej odpowiedzialności karnej skarbowej, niezwłocznie po otrzymaniu informacji o nowym, zmienionym (choćby nieznacznie) numerze rachunku bankowego należy zawiadomić urząd skarbowy, wypełniając zgłoszenie aktualizacyjne.
Zwrot nadpłaty w gotówce urząd skarbowy może zrealizować w formie przekazu pocztowego lub wypłaty z kasy urzędu skarbowego oraz, zależnie od możliwości organizacyjnych, w kasie banku lub innej instytucji, z którą urząd skarbowy zawarł umowę na świadczenie usług w zakresie obsługi kasowej. Jeżeli więc podatnik przed dokonaniem zwrotu nadpłaty wybierze formę zwrotu gotówkowego w kasie, urząd skarbowy jest zobowiązany dokonać stosownego zwrotu w kasie.
Warto dodać, iż od 1 stycznia 2003 r. nadpłata podatku w wysokości niższej niż 8,80 zł zaliczana jest na poczet bieżących lub przyszłych zobowiązań podatnika, chyba że podatnik zażąda jej zwrotu. Nadpłata ta nie podlega oprocentowaniu.
WARTO WIEDZIEĆ
Dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych nadpłata powstaje z dniem złożenia zeznania rocznego, a w przypadku złożenia korekty tego zeznania z dniem złożenia korekty.
Może zdarzyć się sytuacja, że wykazana w zeznaniu podatkowym nadpłata w rzeczywistości jest zaległością podatkową. Co w takiej sytuacji z odpowiedzialnością za powstały błąd? Podatnicy często bowiem mylnie uważają, iż organ skarbowy przed dokonaniem zwrotu wykazanej przez podatnika nadpłaty, ma obowiązek sprawdzić zeznanie podatkowe pod kątem jego prawidłowości rachunkowej. Jeśli już organ zwrócił im wykazaną nadpłatę, sądzą, że odpowiedzialność za ewentualne pomyłki w wyliczeniach spada od daty zwrotu nadpłaty na organ skarbowy. Niestety należy podkreślić, iż jest to pogląd błędny. Potwierdza to m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 23 lipca 1999 r. (III SA 7178/98, niepublikowany). W wyroku tym sąd stwierdził, iż „skoro skarżący błędnie obliczyli zobowiązanie podatkowe i skoro organ podatkowy wypłacił skarżącym nadpłatę w obliczonej przez nich wysokości (art. 74 par. 2 Ordynacji podatkowej), zasadne było stwierdzenie organów podatkowych zawarte w zaskarżonej decyzji, iż w wyniku dokonanej weryfikacji zeznania podatkowego ustaliły, że dokonany zwrot nadpłaty był nienależny i że w związku z tym podlegał zwrotowi wraz z odsetkami.
Generalną zasadą jest, iż napłata dla podatników podatku dochodowego powstaje z dniem złożenia zeznania. Co jednak w sytuacji, kiedy podatnik w złożonym zeznaniu nie wykazał nadpłaty, a z dokonanych ponownie wyliczeń kontrolnych okazało się, że podatnik jednak ma nadpłatę podatku? Zgodnie z art. 78 par. 3 pkt 2 lit a), b) i c) Ordynacji podatkowej, oprocentowanie przysługuje w przypadku stwierdzenia nadpłaty od dnia złożenia wniosku w trzech przypadkach:
• jeżeli nadpłata nie została zwrócona w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji o stwierdzeniu nadpłaty,
• jeżeli decyzja stwierdzająca nadpłatę nie została wydana w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty, chyba że do opóźnienia w wydaniu decyzji przyczynił się sam podatnik,
• jeżeli nadpłata nie została zwrócona w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wraz ze skorygowanym zeznaniem (deklaracją) w przypadkach, o których mowa w art. 75 par. 3, lecz nie wcześniej niż w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania lub deklaracji, o których mowa w art. 73 par. 2 Ordynacji podatkowej.
Jeśli urząd skarbowy dokonał zwrotu nadpłaty w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji o stwierdzeniu nadpłaty, a decyzję w sprawie stwierdzenia nadpłaty wydał w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia przez podatnika korekty zeznania, zmieścił się w przewidzianych prawem terminach. Należy mieć tu jeszcze na uwadze przepis art. 77 par. 2, w myśl którego w przypadku skorygowania deklaracji lub zeznania w trybie określonym w art. 274 Ordynacji podatkowej, nadpłata podlega zwrotowi w terminie 3 miesięcy od dnia skorygowania przez podatnika deklaracji lub zeznania.
WARTO WIEDZIEĆ
Błędne obliczenie podatku przez podatnika powoduje konsekwencje w postaci określenia przez organ podatkowy podatku należnego w prawidłowej wysokości oraz naliczenie odsetek za zwłokę. Organ podatkowy ma niestety 5 lat na sprawdzenie zeznań podatkowych, a co za tym idzie, na ewentualne wydanie decyzji, w której określi inną wysokość podatku.
Podatnicy często mają wątpliwości, czy wykazanie nadpłaty w zeznaniu podatkowym zawsze wiąże się ze skontrolowaniem tego zeznania przez urząd skarbowy? Należy zaznaczyć, że mechanizmowi samoobliczania podatku dochodowego, a w tym samoobliczania nadpłaty w tym podatku, towarzyszą mechanizmy kontrolne uruchamiane przez urzędy skarbowe. Trudno stwierdzić, że nadpłata zawsze powoduje kontrolę zeznania. Jednak jeśli już nastąpi weryfikacja zeznania podatkowego przez urząd skarbowy, dotyczyć ona może zarówno niewielkich błędów rachunkowych związanych z obliczeniem podatku, jak i poszczególnych wielkości określonych w zeznaniu podatkowym (np. kosztów uzyskania przychodów, odliczeń podatkowych lub kwoty zapłaconych w trakcie roku zaliczek na podatek). Oprócz weryfikacji zeznań podatkowych, urzędy skarbowe ustalają wysokość podatku dochodowego, jaki podatnik zobowiązany jest dopłacić, jak również wysokość nadpłaty, która zwracana jest podatnikowi.
Reasumując, warto jeszcze raz podkreślić, że nadpłata podlega zwrotowi w terminie 3 miesięcy od dnia skorygowania przez podatnika deklaracji lub zeznania. Jeśli więc wykazujemy nadpłatę, warto dokładnie sprawdzić składane zeznanie, bo złożenie korekty opóźni zwrot nadpłaty.