Spółka miała wątpliwości co do zastosowania przepisu dotyczącego obowiązku uzgadniania z naczelnikiem urzędu celnego wzoru oraz sposobu prowadzenia ewidencji nabywanych wyrobów akcyzowych. Jej zdaniem obowiązek ten został nałożony bez upoważnienia ustawowego. Ponadto uważała, że kwestionowany § 8 rozporządzenia Ministra Finansów z 6 kwietnia 2004 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o planowanym nabyciu wewnątrzwspólnotowym, wzoru deklaracji uproszczonej oraz sposobu prowadzenia ewidencji nabywanych wyrobów akcyzowych jest na tyle niejasny, że nie ma możliwości jego prawidłowego stosowania. Naczelnik Urzędu Celnego nie podzielił argumentacji spółki i uznał jej stanowisko za nieprawidłowe.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że Minister Finansów w rozporządzeniu nałożył na podatników podatku akcyzowego nowe obowiązki. Jednak w upoważnieniu do wydania rozporządzenia zawartego w ustawie o podatku akcyzowym nie nałożono na podatnika obowiązku uzgodnienia z naczelnikiem urzędu celnego sposobu prowadzenia ewidencji i konieczności uzyskiwania pisemnego zatwierdzenia ewidencji. W związku z tym NSA powziął wątpliwości, czy rozporządzenie jest zgodne z ustawą i nie narusza zasad konstytucyjnych.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że kwestionowany § 8 rozporządzenia Ministra Finansów z 6 kwietnia 2004 r. w sprawie wzoru zgłoszenia (...) jest zgodny z art. 55 ust. 3 ustawy z 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym i art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 2 i art. 217 Konstytucji.
Trybunał podkreślił, że sposób prowadzenia ewidencji to nie tylko elementy statyczne, które ewidencja ta powinna zawierać, oraz forma jej prowadzenia, ale również określony tryb postępowania gwarantujący jej formalną poprawność. Zdaniem Trybunału nie można zatem uznać, że § 8 rozporządzenia nakładał na podatnika dodatkowe obowiązki niezwiązane ze sposobem prowadzenia ewidencji, a rozporządzenie wykroczyło poza granice upoważnienia zawartego w art. 55 ust. 3 ustawy o podatku akcyzowym.
Trybunał nie zgodził się również ze stanowiskiem pytającego sądu, że zaskarżony przepis § 8 rozporządzenia był niejasny i wieloznaczny, a podatnik nie mógł przewidzieć konsekwencji prawnych swojego zachowania. Trybunał stwierdził, że skoro rozporządzenie Ministra Finansów określiło dokładnie elementy, które ewidencja powinna zawierać, oraz dwie formy jej prowadzenia, rola naczelnika urzędu celnego sprowadzała się jedynie do sprawdzenia, czy przedstawiony wzór ewidencji zawiera wszystkie wymagane prawem elementy. Eliminacja nieprawidłowości przed przystąpieniem do prowadzenia ewidencji chroniła podatników przed ewentualnymi konsekwencjami wynikającymi ze stwierdzenia tych nieprawidłowości w toku wykonywania przez organ podatkowy czynności w ramach kontroli podatkowej.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 maja 2009 r. (P 58/07) - Dz.U. Nr 84, poz. 715
Wyrok wszedł w życie 4 czerwca 2009 r.
Wiesława Moczydłowska
ekspert w zakresie podatków i rachunkowości