Darowizny kościelne budzą kontrowersje wśród części posłów. Przypomnijmy, że do Sejmu SDPL skierowało już projekt zakładający likwidację ulgi. Zmiany, choć mniej drastyczne, wprowadza projekt nowelizacji ustawy o PIT, rozciągając na darowizny kościelne obowiązek dokumentowania przewidziany dla „zwykłych” darowizn, w tym obowiązek wpłacenia darowanej kwoty na konto obdarowanego.
Wątpliwości w tym zakresie zgłosił też poseł Bogdan Lewandowski (SdPL). W interpelacji, odnosząc się do marcowej uchwały NSA (zob. „GP” z 15 marca i 4 kwietnia br.), zauważył, że stan prawny, w jakim dopuszcza się możliwość odliczania obok „zwykłych” limitowanych darowizn również darowizn kościelnych, które limitowane nie są, stanowi pole do nadużyć polegających na deklarowaniu fikcyjnych darowizn. Poseł zwraca uwagę, że od darczyńców nie są wymagane wiarygodne dowody dokonania darowizny kościelnej, a przepisy nie regulują jednoznacznie kwestii sprawozdania o przeznaczeniu darowizny.
Wnioskodawca pytał Ministerstwo Finansów, czy rozważa wystąpienie z inicjatywą ustawodawczą w celu ograniczenia wysokości odliczeń z tytułu darowizn kościelnych oraz ewentualnego wprowadzenia przepisów ograniczających ryzyko zawierania fikcyjnych umów.
Odpowiedzi udzielił podsekretarz stanu wiceminister finansów Jarosław Neneman. Przypomniał, że uzasadniając uchwałę NSA podkreślił, że jedynie zmiana przepisów ustaw regulujących stosunki państwo–kościół – w części dotyczącej darowizn – doprowadziłaby do ograniczenia omawianego odliczenia.
Wiceminister potwierdził też, że w związku z tym zmiana od 1 stycznia 2004 r. stanu prawnego w zakresie limitowanych darowizn kościelnych, o których mowa jest w przepisach o PIT, nie pozbawia podatników prawa do korzystania z odliczenia darowizn na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą w pełnej wysokości. Co do zasady przepisy ustaw kościelnych nadal funkcjonują w obrocie.
W kwestii ewentualnej nowelizacji zauważył zaś, że stosownie do postanowień Konstytucji RP uchwalenie ustaw regulujących stosunki pomiędzy państwem a poszczególnymi kościołami poprzedza zawarcie umów. Obowiązek negocjowania rozwiązań prawnych dotyczących danego Kościoła akcentował też Trybunał Konstytucyjny. A zatem, wystąpienie z inicjatywą ustawodawczą mającą na celu dokonanie zmiany w tzw. ustawach kościelnych byłoby możliwe tylko po uprzednich negocjacjach, zakończonych dwustronnymi umowami państwo – poszczególne kościoły.
Jarosław Neneman zapewnił też, że organy podatkowe dokonują wszelkich starań, aby wykluczyć możliwość korzystania z jakichkolwiek fikcyjnych odliczeń. A prawidłowość dokumentowania darowizn sprawdzana jest już w trakcie weryfikacji zeznań podatkowych.
Jak wynika z danych przedstawionych przez wiceministra Nenemana, za 2004 r. skontrolowano łącznie 138 podatników, którzy przekazali darowizny na kwotę 25 812 410 zł. Z tego u 7 kontrolowanych stwierdzono fikcyjną darowiznę. A bezpodstawne odliczenia wyniosły 2 244 000 zł.