W czwartek 16 lipca Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) dotyczący zasad zwalniania podatników z obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis ustawy o VAT określający zasady zwalniania z posiadania kas fiskalnych (art. 111 ust. 7 pkt 3 w związku z art. 111 ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług) jest niezgodny z konstytucją.
Przepis ten traci moc obowiązującą z upływem dziewięciu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku Trybunału w Dzienniku Ustaw.
Obowiązek stosowania przez określone grupy podatników kas rejestrujących został wprowadzony przez art. 111 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Miał on zapewnić prawidłowość ewidencji podstawowych danych dotyczących zawieranych transakcji, w tym wysokości uzyskanego przez podatnika obrotu i kwot należnego podatku.
Trybunał poparł argumenty RPO. W ocenie sędziów kwestionowany przepis jest niezgodny z konstytucją, nie zawiera bowiem wystarczająco precyzyjnych wskazówek dla organu wydającego rozporządzenie, określających, na podstawie jakich kryteriów organ ten powinien wprowadzić zwolnienie z ustawowego obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Trybunał Konstytucyjny uzasadniając orzeczenie stwierdził, że nie jest możliwe w praktyce, aby w ustawach regulować wszystkie zagadnienia prawa podatkowego. Powoduje to konieczność korzystania z upoważnień ustawowych. W sferze szeroko rozumianego prawa daninowego upoważnienie do wydania aktu wykonawczego nie może mieć charakteru ogólnego, tzn. nie może zezwalać na wprowadzenie w rozporządzeniu regulacji w istocie swej zmieniających zapisy ustawowe. Ewidencja sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących ma bezpośredni związek z realizacją obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług. Obowiązek ten i z niego zwolnienie mają niewątpliwy wpływ na pozycję prawną podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym. Z tych względów ustawowe wytyczne powinny być szczegółowe.
W ocenie Trybunału użyte w kwestionowanych przepisach sformułowania są nieostre, nieprecyzyjne i w konsekwencji niedookreślone w takim stopniu, że nie można ustalić, jakie kryteria powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu podmiotów i czynności podlegających zwolnieniu od obowiązku z art. 111 ust. 1 ustawy.
Trybunał Konstytucyjny, świadomy negatywnych skutków jakie może spowodować natychmiastowa utrata mocy zaskarżonego przepisu i związanego z nim rozporządzenia postanowił odroczyć utratę mocy kwestionowanego przepisu o dziewięć miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Umożliwi to ustawodawcy dokonanie niezbędnych zmian.
Wyrok jest prawomocny.
Adam Kuchta
adam.kuchta@infor.pl