Tak orzekł w wyroku z 26 maja 2009 r. (sygn. akt I SA/Kr 94/09) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie.
Spółka prowadzi działalność w zakresie handlu detalicznego artykułami spożywczymi i przemysłowymi w kilkunastu supermarketach. Od kontrahentów nabywa towary handlowe, które następnie sprzedaje w sieci własnych sklepów. Spółka dokonuje systematycznych zakupów na dużą skalę, jest to kilkanaście faktur miesięcznie od jednego kontrahenta.
Dostawcy towarów, dążąc do zwiększenia sprzedaży własnych produktów, zachęcają spółkę do dokonywania u nich zakupów m.in. poprzez przyznawanie premii pieniężnych za terminowe dokonywanie płatności. Wypłata premii pieniężnej jest wtedy uzależniona od dokonania terminowych płatności. Całość współpracy z dostawcami towarów handlowych regulują indywidualnie podpisane umowy handlowe. Są one tworzone na podstawie standardowych wzorów, gdzie podlegają negocjacji wyłącznie warunki dostawy i promocji, warunki rozliczenia zwrotów, ceny jednostkowe, terminy płatności, kwoty wynagrodzenia za usługi świadczone przez spółkę. Te parametry opisywane są w umowach wartościami liczbowymi. Na podstawie zapisów w umowach handlowych spółce przysługują dodatkowe płatności za terminową realizację zapłat za dokonane dostawy.
Biorąc pod uwagę fakt, że wskaźniki wysokości premii (bonusa) są obliczane w okresach miesięcznych, kwartalnych, półrocznych lub rocznych, natomiast liczba dostaw dochodzi do kilkunastu, a czasami kilkudziesięciu lub kilkuset miesięcznie od jednego kontrahenta, nie ma możliwości każdorazowego ustalenia, do której konkretnie dostawy (faktury) bonus jest przyporządkowany.
Zdarza się też, że podmiot udzielający premii pieniężnej wystawia spółce fakturę korygującą w miejsce faktury VAT. W tej sytuacji spółka stoi przed problemem:
• z jednej strony - jak w prawidłowy sposób dokumentować otrzymywane od kontrahentów premie pieniężne, nie narażając się na zarzut nieprawidłowego prowadzenia rozliczeń podatkowych,
• z drugiej zaś - jak uwzględniając zawarte dotychczas umowy regulujące określony sposób dokumentowania premii pieniężnych, realizować żądania kontrahentów co do dokumentowania tych premii.
Spółka ma także wątpliwości dotyczące bonusów. Otóż dostawcy towarów handlowych, dążąc do zwiększenia sprzedaży własnych produktów, zachęcają spółkę do dokonywania u nich zakupów m.in. poprzez przyznawanie premii pieniężnych, tzw. bonusów. Podstawową cechą tych premii jest to, że ich wysokość jest uzależniona od wartości zakupionych towarów. Oznacza to, że w razie wzrostu wskaźnika zakupów wzrasta wartość wypłaconej w danym okresie rozliczeniowym premii rozliczanej jako procent od obrotu.
W związku z tym spółka wystąpiła o interpretację, zadając pytanie, czy otrzymana premia pieniężna za dokonanie terminowych płatności oraz za osiągnięty poziom obrotów jest wynagrodzeniem za usługę w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT z 2004 r.?
Zdaniem spółki czynność polegająca na otrzymaniu bonusa z tytułu terminowych płatności dla dostawcy nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług, a więc nie podlega opodatkowaniu VAT. Najbardziej neutralnym rozwiązaniem jest, zdaniem spółki, wystawianie not obciążeniowych na kwotę netto (bez kwoty VAT) za otrzymane bonusy.
Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, że otrzymanie przedmiotowej premii pieniężnej jest rodzajem wynagrodzenia za określone zachowanie spółki w stosunku do sprzedawcy. Zachowanie spółki stanowi w tym przypadku świadczenie usługi za wynagrodzeniem na rzecz sprzedającego. Zatem pomiędzy stronami zaistniała więź o charakterze zobowiązaniowym, która na gruncie ustawy o VAT stanowi świadczenie usługi za wynagrodzeniem. Zgodnie z art. 41 ust. 13 ustawy o VAT towary i usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, niewymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, podlegają opodatkowaniu stawką w wysokości 22%, z wyjątkiem tych, dla których w ustawie lub przepisach wykonawczych określono inną stawkę. Tak więc otrzymane wynagrodzenie za zachowanie spółki należy uznać za wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, i opodatkować według stawki 22%, a także udokumentować poprzez wystawienie faktur VAT na rzecz nabywców usług, tj. kontrahentów.
Spółka nie zgodziła się z tym stanowiskiem. W konsekwencji sprawa trafiła do WSA.
Sąd stwierdził, że osiągnięcie przez nabywcę towarów w określonej umownie wielkości obrotów (zakupów) z danym sprzedawcą nie stanowi usługi. Tym samym wypłacana nabywcy towarów premia (bonus) za uzyskanie tego pułapu obrotów nie stanowi odpłatności (wynagrodzenia za świadczenie usług). Za tezą tą przemawia wykładnia przepisów prawa polskiego i prawa wspólnotowego. Sąd podkreślił, że w przedstawionym stanie mamy do czynienia jedynie z transakcjami dostawy, które zostały opodatkowane, oraz z wynagrodzeniem dostawcy wypłacanym nabywcy z tytułu osiągniętego pułapu sprzedaży (wartości dostaw) lub terminowych płatności. Samo osiągnięcie przez nabywcę określonej wartości nabytych od dostawcy towarów nie stanowi świadczenia przez niego usługi na rzecz dostawcy.
oprac. Wiesława Moczydłowska
ekspert w zakresie podatków i rachunkowości