Podarowanie przez fundację wózka inwalidzkiego osobie niepełnoprawnej czy sfinansowanie leczenia powoduje konieczność zapłaty podatku od darowizny lub dochodowego. Jednak podopieczni fundacji nie będą musieli płacić podatku od nieodpłatnego świadczenia, jeśli w jej statucie znajdzie się zapis o prowadzeniu działalności w zakresie pomocy społecznej.
Pomoc społeczna bez PIT
Jedna z fundacji wystąpiła o interpretację podatkową. Chciała potwierdzenia, że jej beneficjenci nie muszą płacić podatku. Jednak organy podatkowe uznały, że świadczenia zdrowotne i rehabilitacyjne na rzecz niepełnosprawnych dzieci podlegają opodatkowaniu. Gdy fundacja wypożycza sprzęt lub finansuje koszty rehabilitacji, powstaje nieodpłatne świadczenie, które podlega opodatkowaniu jako dochód z innych źródeł. Jednocześnie organ wydający interpretację zasugerował, że istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia w PIT. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje bowiem możliwość zwolnienia z podatku świadczeń pochodzących z pomocy społecznej. Taki stanowisko zaakceptował sąd administracyjny (wyrok WSA w Gliwicach z 18 maja 2009 r., sygn. akt I SA/Gl 1151/08, niepublikowany).
Zmiana statutu
Jak wyjaśnia Robert Krasnodębski, radca prawny z kancelarii Weil, Gotshal & Manges, w zależności od zaistniałej sytuacji pomoc udzielona przez organizacje pożytku publicznego osobie fizycznej może zostać zakwalifikowana jako darowizna lub nieodpłatne świadczenie podlegające opodatkowaniu. Potwierdza jednak, że w szczególnych przypadkach świadczenie takie może być jednak uznane za tzw. pomoc społeczną i korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy o PIT.
Ustawa podatkowa nie zawiera jednak definicji pomocy społecznej. Dlatego w ocenie ekspertów należy odnieść się do przepisów ustawy o pomocy społecznej, zwłaszcza, że organy podatkowe nie wypracowały samodzielnych kryteriów pozwalających na wyodrębnienie działalności dokonywanej w ramach pomocy społecznej od innej działalności.
Kryteria muszą być jasne
Jednocześnie trzeba pamiętać, że zwolnienie nie jest bezwarunkowe. Tomasz Siennicki, doradca podatkowy z Kancelarii Marciniuk i Wspólnicy, wskazuje, że zakres działania organizacji pożytku publicznego może być szerszy niż udzielanie pomocy społecznej.
- Ewentualne świadczenia otrzymywane w związku z wykonywaniem zadań przekraczających zakres pomocy społecznej nie będą objęte zwolnieniem - podkreśla Tomasz Siennicki.
W ocenie Roberta Krasnodębskiego w przypadku organizacji pozarządowych omawiane zwolnienie może mieć zastosowanie tylko wówczas, gdy dana organizacja prowadzi działalność statutową w zakresie pomocy społecznej. Podobnego zdania jest Michał Grzywacz, radca prawny z Kancelarii Radców Prawnych Grzywacz-Zawada.
Cechą kwalifikującą świadczenie jako pomoc społeczną jest charakter świadczenia, np. wsparcie medyczne, ale nie doradztwo biznesowe, oraz jasno określone kryteria przydzielenia takiej pomocy z uwzględnieniem sytuacji majątkowej obdarowywanego.
W ocenie Michała Grzywacza, jeżeli takie warunki zostaną spełnione przy odpowiednio sformułowanym statucie danej organizacji, uwypuklającym pomoc społeczną jako jeden z celów jej istnienia (czy też powołania), można zastosować zwolnienie.
Fundacje się uczą
Rozwiązania podatkowe, jakie obowiązują w zakresie opodatkowania działalności fundacji i stowarzyszeń, są niejednoznaczne. Do niedawna większość organizacji niosących pomoc innym osobom oraz osoby korzystające z takiej pomocy nie zastanawiali się nad tym, czy trzeba płacić podatek dochodowy, podatek od darowizny czy VAT. Jak zauważa Julia Kluczyńska, koordynator projektu Centrum Pro Bono wspomagającego fundacje, świadomość prawna wśród fundacji i organizacji jest niestety niska. To jednak powoli się zmienia.
W ocenie Julii Kluczyńskiej fundacje coraz bardziej profesjonalnie i świadomie podchodzą do swojej działalności. Świadczy o tym rosnąca liczba pytań zgłaszanych do Centrum Pro Bono dotyczących praktycznych i bezpiecznych modeli podatkowych, jakie fundacje mogą wykorzystywać w swojej działalności. Wiele z nich dotyczy zabezpieczenia podatkowej sytuacji podopiecznych fundacji.
Zmiany bez komplikacji
Sama zmiana statutu fundacji nie jest skomplikowana. Jak wyjaśnia Paweł Litwiński, radca prawny z Kancelarii Litwiński, Chechlińska, Łoś, zarówno sporządzenie statutu fundacji, jak i jego ewentualna zmiana nie są sprawą skomplikowaną. Statut może być sporządzony w zwykłej formie pisemnej przez fundatora lub osobę przez niego upoważnioną.
- W praktyce wiele statutów sporządzanych jest też w formie aktu notarialnego, ale nie jest to forma wymagana przez prawo - zauważa Paweł Litwiński.
Tryb zmiany statutu przeważnie reguluje sam statut. Zgodnie z przepisami jest to tryb fakultatywny, nieobowiązkowy.
- Jeżeli statut nie reguluje trybu zmiany, to stosuje się analogicznie przepisy o uchwaleniu statutu - mówi ekspert.
Zmianę statutu należy zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym. Obecnie zmiana będzie skuteczna dopiero od momentu zarejestrowania jej przez sąd rejestrowy, czyli od wydania stosownego postanowienia o dokonaniu wpisu. Wniosek do rejestru trzeba opłacić.
10 874 to liczba fundacji według stanu na 30 czerwca 2009 r.