Na przełomie roku do urzędów skarbowych wpływa najwięcej wniosków o zwrot części VAT na materiały budowlane, przysługujący osobom fizycznym ponoszącym wydatki mieszkaniowe. Złożenie wniosku wszczyna postępowanie w sprawie zwrotu, co oznacza, że wniosek oraz wszystkie składane z nim dokumenty, w szczególności kopie faktur, podlegają obowiązkowej weryfikacji. Podatnicy często mają problemy z właściwym wypełnieniem wniosku (VZM-1). Konieczność wyjaśnienia nieprawidłowości wydłuża czas oczekiwania na zwrot, który może wynosić nawet pół roku. Błędy te wymienia również Rada Ministrów w swojej negatywnej opinii do projektu ustawy skracającego terminy zwrotu do 60 dni.
Podpis i załączniki
Do najczęstszych uchybień należy składanie niekompletnych wniosków o zwrot podatku oraz brak podpisu współmałżonka. Małżonkowie mogą składać wniosek łącznie lub odrębnie, przy czym bez względu na sposób złożenia wniosku oboje muszą się na nim podpisać. Jak wskazuje Krzysztof Biernacki, ekspert w Roedl & Partner, wszelkie braki we wniosku powinny być uzupełnione na podstawie wezwania organu podatkowego. Problem z odzyskaniem kwoty zwrotu może mieć jednak podatnik, którego mąż lub żona z przyczyn losowych nie może podpisać się na wniosku.
- Organy podatkowe mają prawo pozostawić taki wniosek bez rozpoznania, pod warunkiem wcześniejszego wezwania do jego uzupełnienia - stwierdza Krzysztof Biernacki.
Organ podatkowy określa prawidłowość wskazanej przez podatnika kwoty zwrotu na podstawie dołączanych do wniosku kopii faktur, które dokumentują nabycie materiałów budowlanych. Niestety, do urzędów skarbowych często trafiają faktury nieczytelne. Przyczyn do zakwestionowania faktur przez organ podatkowy w praktyce jest znaczenie więcej.
Kwestionowane faktury
Podatnicy ujmują we wnioskach faktury na zakup towarów, które nie są objęte zwrotem. Jak wyjaśnia Marcin Sikora, doradca podatkowy w Kancelarii Prawno-Podatkowej Sikora i Wspólnicy, prawo do zwrotu dotyczy jedynie faktur dokumentujących zakup towarów, które do 30 kwietnia 2004 r. były opodatkowane stawką VAT w wysokości 7 proc., a od 1 maja 2004 r. są opodatkowane 22-proc. VAT. Podatnicy powinni zapoznać się ze spisem takich materiałów budowlanych umieszczonym w obwieszczeniu ministra transportu i budownictwa z 30 grudnia 2005 r. (Dz.Urz. MTiB z 2006 r. nr 1, poz. 1).
Kolejnym błędem osób ubiegających się o zwrot jest załączanie do wniosku faktur, które nie są wystawione przez podatników VAT. Marcin Sikora zwraca uwagę, że za fakturę organy podatkowe będą uważać tylko dokumenty wystawione przez czynnych podatników VAT.
Warto także zadbać o to, aby wystawca umieścił na fakturze symbol PKWiU. Piotr Liss, doradca podatkowy w KZWS Spółka doradztwa podatkowego, wskazuje, że to właśnie według symboli PKWiU ustawodawca sklasyfikował towary, w stosunku do których przysługuje zwrot.
- Przy braku symbolu na fakturze organ podatkowy przed dokonaniem zwrotu musi sam określić, czy opisany na fakturze towar kwalifikuje się do objęcia zwrotem. W wielu przypadkach nie jest to jednak możliwe bez czynnego udziału wnioskodawcy, a nawet wystawcy faktury - mówi Piotr Liss. Na fakturze może być bowiem umieszczony skrót wywodzący się np. z nazwy producenta towaru i wyłącznie oznaczenie kodowe.
- W takim przypadku bez uzyskania informacji od wystawcy faktury, do jakiej pozycji PKWiU należy zaliczyć dany towar, nie jest możliwe stwierdzenie, czy podatnik ma prawo otrzymać zwrot - podkreśla nasz rozmówca. Podatnikom zdarza się również wykorzystywać te same faktury do różnych wniosków.
Analiza wniosku o zwrot może skończyć się kontrolą krzyżową. Polega ona na porównaniu faktur przedłożonych do zwrotu z kopiami faktur u wystawcy.
- W ten sposób można wykryć ewentualne fałszerstwa, ale także sytuacje, w których wnioskodawca przedłożył fakturę pierwotną do wniosku, ale zapomniał o fakturze korygującej - mówi Piotr Liss. W przypadku wykrycia braku kopii faktury u wystawcy konsekwencje mogą być bardzo bolesne. Wnioskodawca, który dopuścił się fałszerstwa, może mieć postawione zarzuty karne oraz karne skarbowe.
Zasady odliczeń
Zdarza się również, że we wnioskach odliczane są wydatki, które nie są wyłącznie związane z budownictwem mieszkaniowym, lecz dotyczą np. prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej. Zdaniem Jarosława Ziobrowskiego, prawnika w zespole prawa podatkowego WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr, spowodowane jest to błędnym przekonaniem podatnika o możliwości zamiennego lub łącznego stosowania przepisów ustawy o zwrocie VAT i przepisów ustawy o VAT. Prawo do odliczenia VAT wynikające z ustawy o VAT przysługuje tylko w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, natomiast zwrot VAT za materiały budowlane przysługuje wyłącznie osobom prywatnym. Obydwu uprawnień nie można łączyć.
Dokonywane są także odliczenia wydatków wyka- zanych przez podatników jako nieodliczone w ramach ulg mieszkaniowych, podczas gdy w latach 2004-2005 dokonano odliczeń w PIT z tytułu zakupu tych samych materiałów budowlanych. Jarosław Ziobrowski przypomina, że limity zwrotu VAT są mniejsze dla osób, które poniesione wydatki mieszkaniowe odliczyły wcześniej w ramach ulg mieszkaniowych w PIT (budowlanej lub remontowej).
2,6 mld zł wynosi łączna kwota zwrotu VAT na materiały budowlane, którą fiskus wypłacił podatnikom od 1 stycznia 2006 r. do 30 czerwca 2009 r.