Na wstępie należy wyjaśnić, że premie kompensacyjne służą wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontowych. Są one dodatkowym wsparciem dla właścicieli budynków mieszkalnych objętych w przeszłości czynszem regulowanym, czyli np. starych kamienic. Wsparcie to jest w każdym przypadku udzielane w postaci premii kompensacyjnej, tj. środków pieniężnych, wypłacanych przez Krajowego z Funduszu Termomodernizacji i Remontów, obsługiwanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego (dalej „BGK”) i zasilanego ze środków budżetu państwa. Premia ta przysługuje niezależnie od wsparcia udzielanego na zasadach ogólnych.
Celem nowelizacji jest zapewnienie odpowiedniej skuteczności wykonania wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Hutten-Czapska przeciwko Polsce, dotyczącej czynszów regulowanych, poprzez umożliwienie właścicielom nieruchomości objętych w przeszłości tak zwanym czynszem regulowanym, uzyskania premii kompensacyjnej, czyli dofinansowania do realizowanych przez nich przedsięwzięć remontowych.
Najważniejszą zmianą wprowadzoną przez nowelizację jest uproszczenie procedury przyznawania dofinansowania inwestorom zamierzającym remontować budynki. Nowelizacja znosi bowiem obowiązek zaciągnięcia kredytu w banku, jako warunku koniecznego do skorzystania z premii kompensacyjnej. Premia ta będzie nadal służyła refinansowaniu kosztów przedsięwzięcia remontowego, albo remontu budynku jednorodzinnego, jednak już bez konieczności finansowania części lub całości tych kosztów z kredytu zaciągniętego w banku kredytującym, który podpisze z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (dalej „BGK”) umowę określającą zasady współpracy. W związku z tym inwestor, który będzie zamierzał zrealizować przedsięwzięcie remontowe lub remont budynku jednorodzinnego w całości z innych środków niż kredyt, w związku z którym przyznana została premia termomodernizacyjna lub premia remontowa, powinien złożyć wniosek bezpośrednio do BGK. W konsekwencji ulegnie skróceniu procedura składania wniosku o przyznanie premii kompensacyjnej.
Nowelizacja przewiduje również, by w przypadku inwestora realizującego przedsięwzięcie w całości z innych środków niż kredyt, premia kompensacyjna przekazywana była bezpośrednio inwestorowi po udokumentowaniu przez niego fakturami VAT poniesienia wydatków na realizację prac zgodnie z zakresem rzeczowym, pozytywnie zweryfikowanym przez BGK na etapie rozpatrywania wniosku o przyznanie premii i w wysokości nie niższej niż wysokość przyznanej premii.
Ponadto, nowelizacja zawiera także doprecyzowanie możliwości ubiegania się o premię kompensacyjną w przypadku budynków o złożonej sytuacji własnościowej poprzez przyznanie uprawnienia do premii kompensacyjnej w odniesieniu do czterech kategorii inwestorów: właściciela budynku mieszkalnego, właściciela części budynku mieszkalnego, współwłaścicieli budynku mieszkalnego oraz współwłaścicieli części budynku mieszkalnego. Uprawnienia te są powiązane z prawem do budynku mieszkalnego z co najmniej jednym lokalem kwaterunkowym albo do części budynku mieszkalnego również z co najmniej jednym lokalem kwaterunkowym, przy czym prawo to jest ustalane według stanu z dnia 25 kwietnia 2005 r. Zgodnie z nowelizacją, w odniesieniu do budynku mieszkalnego albo części takiego budynku, premia kompensacyjna przysługiwać będzie tylko jeden raz.
Podsumowując należy stwierdzić, że zmiany zmierzające do zwiększenia dostępności premii kompensacyjnych ocenić należy pozytywnie, gdyż są one potrzebne inwestorom. Dotychczas obowiązujący warunek konieczny uprzedniego zaciągnięcia kredytu w instytucji finansowej ustawowo upoważnionej do udzielania kredytów, która podpisze z BGK umowę określającą zasady współpracy był tak wielką barierą dla inwestorów, że w pierwszym półroczu 2009 r. nie została przyznana ani jedna premia kompensacyjna, co wynika z monitoringu prowadzonego przez Ministerstwo Infrastruktury.
Nowelizacja wprowadza regulacje likwidujące tę barierę, co będzie oznaczało, że osoba, która będzie chciała dokonać remontu budynku wielorodzinnego lub jednorodzinnego z przynajmniej jednym lokalem kwaterunkowym i skorzystać z premii kompensacyjnej, będzie mogła go sfinansować z dowolnych środków finansowych, także z własnych oszczędności, bez konieczności sfinansowania takiego przedsięwzięcia z kredytu zaciągniętego w bankach, które do tej pory niechętnie finansowały takie przedsięwzięcia.
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna