Głównym celem postępowania grupowego jest pomoc osobom występującym z roszczeniami o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych. Obecnie nawet kilkaset osób poszkodowanych w wypadku, czy też przez wadliwy produkt, będzie mogło wspólnie dochodzić roszczeń w jednej sprawie sądowej.
Postępowanie grupowe może zostać wszczęte przez co najmniej 10 osób, zarówno fizycznych, prawnych, jak i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej (np. spółki jawne, komandytowe, partnerskie). Warunkiem wszczęcia tego postępowania jest dochodzenie roszczeń jednego rodzaju, opartych na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (np. korzystanie z usług jednego biura podróży). Jak zatem wynika z ustawy, postępowanie grupowe odnosi się tylko do przypadków, w których z grupą mamy do czynienia po stronie powodowej.
Warto też wskazać, iż wszczęcie postępowania grupowego nie wyłącza możliwości dochodzenia swych roszczeń przez osoby, które nie przystąpiły do grupy lub z niej wystąpiły. Ustawa przewiduje, iż postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy.
Sądem właściwym do rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym jest sąd okręgowy w składzie trzech sędziów zawodowych. Powództwo w postępowaniu grupowym jest wytaczane przez reprezentanta grupy, którym może być osoba będąca członkiem grupy albo powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w zakresie przysługujących mu uprawnień. Pozew wnoszony w postępowaniu grupowym, oprócz warunków określonych w Kodeksie postępowania cywilnego, musi spełniać dodatkowe wymagania przewidziane w ustawie. Ustawodawca przewidział w postępowaniu grupowym przymus adwokacko-radcowski, który nie obowiązuje jednak, gdy powód jest adwokatem lub radcą prawnym.
Ustawa chroni interes pozwanego w ten sposób, iż na jego żądanie sąd może zobowiązać powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, sąd zarządza ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego, które zawiera m.in. informację o możliwości przystąpienia do grupy.
Warto dodać, że przystąpienie do grupy po upływie terminu wyznaczonego przez sąd jest niedopuszczalne. Niedopuszczalna jest również, zgodnie z ustawą, interwencja uboczna członka grupy po stronie powoda. Dla cofnięcia pozwu, zrzeczenia się lub ograniczenia roszczenia oraz zawarcia ugody ustawodawca przewidział wymóg w postaci zgody więcej niż połowy członków grupy.
Prawomocny wyrok ma skutek wobec wszystkich członków grupy, a wyciąg z wyroku stanowi tytuł egzekucyjny do prowadzenia egzekucji świadczenia pieniężnego przypadającego członkowi grupy lub podgrupy.
Podsumowując, wprowadzenie do polskiego prawa instytucji pozwów zbiorowych ma w założeniu spełnić określone cele, z których najważniejszymi są stworzenie możliwości rozstrzygnięcia wielu podobnych spraw różnych podmiotów w jednym postępowaniu oraz ułatwienie dostępu do sądu w sytuacji, kiedy dochodzenie roszczenia w postępowaniu grupowym jest korzystniejsze dla zainteresowanego niż indywidualne występowanie z własnym roszczeniem.
Nie bez znaczenia jest również szansa na wzrost ekonomii wymiaru sprawiedliwości oraz ujednolicenie rozstrzygnięć w podobnych sprawach. Należy mieć nadzieję, iż cele, które przyświecały ustawodawcy przy przygotowywaniu ustawy zostaną zrealizowane.
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna