Zdaniem resortu finansów, który zaproponował obniżenie zasiłku pogrzebowego, zmiana ma na celu dostosowanie wysokości świadczenia do średniej wysokości tego zasiłku w innych krajach Unii Europejskiej.
Obecnie zasiłek pogrzebowy odpowiada dwukrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione. Kwotę tę ustala się co trzy miesiące na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału. Teraz wynosi ona 6 tys. 395,7 zł.
Resort podkreśla, że polski zasiłek pogrzebowy należy do najwyższych w Europie. Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że np. w Belgii świadczenie to wynosi 148,7 euro (ok. 592 zł), w Czechach stanowi równowartość 186 euro (ok. 744 zł), na Słowacji 79,65 euro (ok. 316 zł), w Słowenii 507,12 euro (ok. 2 tys. 28 zł), a w Austrii 448 euro (ok. 1 tys. 792 zł).
W Danii wysokość zasiłku zależy od sytuacji finansowej zmarłego i wynosi maksymalnie 1 tys. 221 euro (ok. 4 tys. 884 zł). Luksemburg płaci rodzinie zmarłego 1 tys. 199,05 euro (ok. 4 tys. 796 zł). We Francji zasiłek jest równy 90-krotności dziennych zarobków osoby zmarłej.
Z kolei w Bułgarii, po śmierci ubezpieczonego lub jego współmałżonka, dzieci i rodzice mają prawo do otrzymania zbiorczego zasiłku równego dwukrotności minimalnego wynagrodzenia i renty rodzinnej, podzielonego równo pomiędzy nimi.
Wiele krajów europejskich w ogóle nie przewiduje wypłacania zasiłków pogrzebowych. Tak jest np. w Niemczech, Islandii, we Włoszech, w Lichtensteinie, na Węgrzech, Malcie, Norwegii, Finlandii, Szwecji i w Wielkiej Brytanii.
Podczas sejmowej debaty na temat ustawy okołobudżetowej wiceminister finansów Hanna Majszczyk mówiła, że ograniczenie zasiłku do 4 tys. zł i tak plasuje Polskę na bardzo wysokim miejscu. "Nadal jest to powyżej średniej wysokości tych zasiłków w Europie" - powiedziała.
Zgodnie z nowymi przepisami, od marca 2011 r. zasiłek w wysokości 4 tys. zł będzie przysługiwał wszystkim do niego uprawnionym. Obecnie dla niektórych grup społecznych wysokość zasiłku jest uzależniona od przeciętnego wynagrodzenia danej osoby.
Według MF, zmniejszenie zasiłków pozwoli w 2011 r. zaoszczędzić 862,3 mln zł. Z tego w kasie ZUS zostanie 720,9 mln zł, a KRUS - 141,4 mln zł. O ponad 4,2 mln zł będą niższe koszty wypłat z budżetu państwa zasiłków dla służb mundurowych.
Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mówi, że zasiłek pogrzebowy jest jednorazowym świadczeniem przysługującym w razie śmierci m.in. osoby ubezpieczonej lub pobierającej emeryturę lub rentę, a także osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania.
Zgodnie z informacjami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, świadczenie przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Może go otrzymać także pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, kościół lub związek wyznaniowy, jeżeli zapłaciły one za pogrzeb.
W przypadku śmierci osoby, która nie została wymieniona w ustawie, zasiłek nie przysługuje. Osoba, która pokryła koszty pogrzebu, może się jednak zwrócić do gminy o ich zwrot. W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi - proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.
Obniżeniu zasiłku sprzeciwiała się Polska Izba Pogrzebowa, zrzeszająca przedsiębiorstwa z tej branży. Właściciele zakładów pogrzebowych uważają, że nowa kwota jest za niska i w wielu regionach Polski - np. w stolicy - nie pokryje wszystkich kosztów związanych z pochówkiem.