Potrzeba dokonania zmian i uzupełnień legislacyjnych zawartych w nowelizacji, a dotyczących zasad i procedur kontroli, powstała ze względu na nasilające się zjawisko podrabiania wyrobów budowlanych. Coraz częściej do ich produkcji używa się składników o obniżonej jakości w stosunku do tej deklarowanej przez producenta. Celem nowelizacji jest zatem przeciwdziałanie tego typu praktykom poprzez eliminację z rynku wyrobów niespełniających zadeklarowanych parametrów. Efektem nowelizacji ma być wzmocnienie ochrony konsumentów, jak również ugruntowanie pozycji uczciwych producentów na rynku budowlanym.
Do tej pory producent, który sprzedawał podrobione wyroby uzyskiwał szereg korzyści: ponosił mniejsze koszty surowca (z uwagi na zastosowaną ilość i jakość), oraz mniejsze koszty związane z wyposażeniem i funkcjonowaniem laboratoriów zakładowych, a także wykazywał brak odrzutów z produkcji. Konsekwencją takich nieuczciwych działań była możliwość nienaturalnego obniżania cen i wypieranie z rynku rzetelnych producentów. Konsumenci natomiast nieświadomie budowali swoje domy z materiałów słabej jakości, co skutkowało pogorszeniem bezpieczeństwa i wzrostem kosztów ich użytkowania. Podniesienie skuteczności nadzoru nad rynkiem wyrobów budowlanych wydaje się zatem doskonałą receptą na poprawę tej sytuacji.
Najważniejszą zmianą w przepisach, jaką wprowadza nowelizacja, jest umożliwienie organom nadzoru budowlanego kontroli wyrobu budowlanego w celu ustalenia, czy wyrób rzeczywiście posiada deklarowane przez producenta właściwości użytkowe. Takim badaniom mogą być poddawane wyroby budowlane zabezpieczone przed dalszym przekazywaniem u producenta, importera lub sprzedawcy. To istotne ułatwienie, ponieważ do tej pory badanie było niemożliwe, jeżeli z przedstawionych dokumentów związanych z oceną zgodności wyrobu wynikało, że wyrób spełnia wymagania określone w ustawie. Ponadto, badanie dotyczyło tylko producenta. Nowelizacja umożliwi tym samym skuteczniejszą kontrolę i eliminowanie wyrobów budowlanych o właściwościach gorszych niż deklarowane w dokumentach na każdym etapie obrotu.
Niezwykle istotnym jest umożliwienie organom nadzoru budowlanego na mocy decyzji skierowanej do sprzedawcy, nakazanie wycofania z obrotu wyrobu budowlanego niespełniającego wymagań wynikających z ustawy, jeżeli producent lub importer tego wyrobu ma siedzibę poza terytorium Polski. Wprowadzenie tych regulacji przyczyni się do skuteczniejszego eliminowania z rynku wyrobów budowlanych niespełniających wymagań, a pochodzących z innych państw.
Nowym rozwiązaniem jest również postanowienie, zgodnie z którym w czasie przeprowadzania kontroli nie jest już konieczna obecność kontrolowanego przedsiębiorcy. Do tego celu może on upoważnić wybraną przez siebie osobę. Tym samym organy nadzoru zyskały skuteczną broń przeciwko uchylaniu się lub uniemożliwianiu kontroli poprzez rozmyślną nieobecność kontrolowanego w trakcie trwania stosownych czynności. (art. 1 pkt 7 lit. a) nowelizacji.
Podsumowując, wejście w życie nowelizacji, w wyniku zwiększenia intensywności i skuteczności działań organów kontrolnych, powinno przyczynić się do wzmocnienia ochrony nabywców wyrobów budowlanych przed nabywaniem wyrobów niebezpiecznych lub wyrobów o gorszych właściwościach użytkowych niż deklarowane przez producenta. Na nowelizacji zyskają także bez wątpienia uczciwi producenci, ponieważ nowe narzędzia w rękach organów kontrolnych mają na celu zmarginalizowanie nieuczciwej konkurencji. Nasuwają się jednocześnie pytania: ile czasu zajmie urzędnikom uzdrowienie sytuacji na rynku wyrobów budowlanych, na ile nakładane sankcje okażą się dotkliwe, by przedsiębiorcy zrezygnowali ze stosowania nieuczciwych praktyk i czy producenci „oryginalnych” wyrobów budowlanych nie wykorzystają tej sytuacji do nadmiernego podwyższenia cen?
Patrycja Dzięgielewska
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna