Głównym celem nowelizacji jest dostosowanie przepisów prawa krajowego do postanowień rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 265/2010 z dnia 25 marca 2010 r. (Dz. Urz. UE Seria L Nr 85 z 31 marca 2010 r.), które weszło w życie w dniu 5 kwietnia 2010 r.. Na podstawie tego rozporządzenia do wiz krajowych mają zastosowanie przepisy dotyczące dokumentów pobytowych w zakresie, w jakim regulują one zasady poruszania się przez cudzoziemców z krajów trzecich w obszarze Schengen. W związku z tym pojawiła się potrzeba przyjęcia - w odniesieniu do wiz krajowych pobytowych - procedury ich wydawania obowiązującej w stosunku do dokumentów pobytowych.
Mając na względzie przywołane przepisy prawa wspólnotowego, istotnej i koniecznej zmiany dokonano w treści art. 3 pkt 1 ustawy. Przyjęto bowiem, że jej przepisów nie stosuje się do szefów i członków personelu misji dyplomatycznych, kierowników urzędów konsularnych i członków personelu konsularnego państw obcych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych (dalej „dyplomaci”), pod warunkiem wzajemności i posiadania przez te osoby dokumentów potwierdzających pełnienie przez nie funkcji, uprawniających do wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Wprowadzona zmiana polega więc w istocie na doprecyzowaniu, że dotychczas wydawane dokumenty, które potwierdzają pełnienie przez dyplomatów funkcji, są jednocześnie dokumentami legitymizującymi do wjazdu i pobytu na terytorium Polski.
Kolejną istotną zmianą wprowadzoną nowelizacją jest doprecyzowanie definicji „wizy” poprzez wskazanie, że warunki wjazdu, przejazdu i pobytu na terytorium Polski lub innych państw obszaru Schengen określa nie tylko samo zezwolenie (wiza wydana przez organ, którego właściwość wynika z postanowień umów międzynarodowych obowiązujących Rzeczpospolitą Polską lub organ państwa obszaru Schengen), ale również Konwencja Wykonawcza z dnia 19 czerwca 1990 r. do Układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz. Urz. UE L 239 z 22.09.2000, str. 19, z późn. zm.).
Nowelizacja wprowadza także nową przesłankę odmowy wydania cudzoziemcowi wizy krajowej, tj. fakt figurowania jego danych w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu (wizę krajową można jednak wydać w razie istnienia poważnych przyczyn, zwłaszcza ze względów humanitarnych lub z powodu zobowiązań międzynarodowych). Należy również wskazać, że skróceniu uległ okres ważności samej wizy krajowej, który obecnie nie może przekroczyć 1 roku.
Istotnej i koniecznej zmiany dokonano również w przedmiocie postępowania w sprawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, w którym do czasu wprowadzenia nowelizacji wydawane były przez wojewodów tzw. wizy proceduralne, legitymizujące pobyt cudzoziemca na okres postępowania w sprawie udzielenia mu zezwolenia na zamieszkanie, a następnie anulowane po wydaniu ww. decyzji. Rozwiązanie to zostało zastąpione procedurą umieszczenia przez wojewodę w dokumencie podróży cudzoziemca odcisku stempla, który potwierdza złożenie przez niego wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony i uprawnia do legalnego pobytu na terytorium Polski do czasu wydania ostatecznej decyzji w sprawie zezwolenia.
Podsumowując należy wskazać, że nowelizacja, która doprecyzowuje obowiązujące wcześniej rozwiązania, przyczyni się do zapewnienia zgodności i spójności przepisów prawa krajowego ze standardami prawa wspólnotowego, w szczególności przepisami przywołanego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 265/2010 z dnia 25 marca 2010 r.
Patrycja Dzięgielewska
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna