Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 97 § 1 i § 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm., dalej „k.p.”) obowiązkiem pracodawcy, w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy, jest niezwłoczne wydanie pracownikowi świadectwa pracy. Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą. Natomiast, w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę z pracownikiem, z którym dotychczasowy pracodawca nawiązuje kolejną umowę o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę, pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy, tylko na jego żądanie.
Nowelizacja utrzymuje powyższe zasady jednak z tą zmianą, że pracodawca będzie zwolniony od obowiązku każdorazowego wydania świadectwa pracy pracownikowi, jeżeli pozostaje on zatrudniony u tego samego pracodawcy na podstawie umowy o pracę na czas określony, umowy o pracę na okres próbny lub umowy o pracę na czas wykonywania określonej pracy. W takim przypadku nowelizacja przewiduje obowiązek wydania jednego świadectwa pracy obejmującego okresy zatrudnienia na podstawie wszystkich umów zawartych w okresie 24 miesięcy, poczynając od zawarcia pierwszej z nich. Dodatkowo, pracodawca będzie miał obowiązek wydać świadectwo pracy na żądanie pracownika po rozwiązaniu lub wygaśnięciu każdej umowy o pracę lub dotyczące łącznego okresu zatrudnienia, przypadającego przed zgłoszeniem żądania. Termin dla pracodawcy na wydanie świadectwa pracy będzie wynosił 7 dni od dnia złożenia pisemnego wniosku przez pracownika.
Nowelizacja zmienia również zasady podlegania przez pracowników wstępnym badaniom lekarskim. Po wejściu w życie nowych przepisów osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą nie będą podlegały wstępnym badaniom lekarskim. Kluczową zmianą w tym zakresie jest więc dodanie przez nowelizację 30 dniowego okresu miedzy kolejnymi umowami o pracę, w którym zwolnienie to ma zastosowanie. Zgodnie z obecnym brzmieniem k.p. dopuszczalne jest takie zwolnienie tylko w przypadku ponownego zatrudnienia, ale bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę. W efekcie pracodawca jest zobowiązany skierować pracownika na wstępne badania lekarskie nawet wówczas, gdy w ciągu kilku dni od rozwiązania poprzedniej umowy o pracę zatrudnia go ponownie na tym samym stanowisku pracy.
Podsumowując, powyższe zmiany niewątpliwie wpłyną na uelastycznienie wydawania świadectw pracy. Wprawdzie zachowany został obowiązek wydawania świadectwa pracy po zakończeniu każdej z okresowych umów o pracę na żądanie pracownika, jednak dzięki nowelizacji pracownik zyska pewność, że nawet bez ubiegania się o poszczególne świadectwa w okresie pierwszych dwóch lat zatrudnienia, otrzyma niejako „zbiorcze” świadectwo pracy obejmujące wszystkie umowy o pracę jakie podpisał z pracodawcą. Dlatego, być może, takich żądań wydania świadectwa pracy będzie mniej.
Druga cześć nowelizacji ma o wiele donioślejszy skutek dla niektórych przedsiębiorców. W sytuacji, gdy uwarunkowania rynkowe wymuszają na niektórych pracodawcach dopasowywanie poziomu zatrudnienia do napływających zleceń, zdjęcie z nich obowiązku każdorazowego kierowania pracowników na wstępne badania lekarskie w wyniku ponownego zatrudnienia po krótkotrwałej przerwie, z pewnością będzie sporym ułatwieniem.
Nowelizacja wejdzie w życie 21 marca 2011 r. Warto przy tym dodać, że opisane powyżej nowe przepisy dotyczące wydawania świadectw pracy będą miały zastosowanie do stosunków pracy nawiązanych na podstawie umowy o pracę na czas określony, umowy o pracę na okres próbny lub umowy o pracę na czas wykonywania określonej pracy, poczynając od dnia wejścia w życie nowelizacji.
Aneta Wrona-Kłoczko
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna