Przed nowelizacją klienci administracji publicznej mieli prawo do złożenia zażalenia na niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 i 36 k.p.a. (art. 37 k.p.a.). Artykuł 37 k.p.a. pozwalał więc bronić się w przypadku bezczynności urzędu, nie chronił jednak przed przewlekłością postępowania. Wystarczyło, że urzędnicy wysłali kilka pism do strony postępowania administracyjnego, które nie przekładały się na wydanie decyzji kończącej postępowanie, aby nie można im było zarzucić bezczynności. Wszak podjęli jakieś działania w sprawie. To, że były to działania pozorne albo poboczne dla wydania decyzji, było bez znaczenia - w aktach sprawy znajdował się ślad aktywności urzędników w danej sprawie.
Zaistniała zatem potrzeba, aby chronić obywateli również przed takimi sytuacjami. W projekcie nowelizacji (druk sejmowy nr 2987) konieczność wprowadzenia regulacji umożliwiających skarżenie się na przewlekłość postępowania uzasadniano następująco:
Obecne przepisy Kodeksu nie pozwalają na skarżenie przewlekłości postępowania, co w efekcie powoduje, że organy administracji publicznej dość często prowadzą postępowanie w sposób nieefektywny, wykonując szereg czynności w dużym odstępie czasu, bądź wykonując czynności pozorne, co powoduje, że formalnie nie są bezczynne. Na lukę prawną w tym zakresie zwracał niejednokrotnie uwagę Naczelny Sąd Administracyjny, a ostatnio również Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Rozszerzenie prawa do złożenia zażalenia do organu wyższej instancji na przewlekłe prowadzenie postępowania będzie miało również ten skutek, że przewlekłość postępowania, analogicznie jak obecnie bezczynność (niezałatwienie sprawy w terminie), będzie podlegać kognicji sądów administracyjnych, które będą mogły ukarać grzywną organ prowadzący postępowanie w sposób przewlekły.
Porównanie treści art. 37 § 1 przed i po nowelizacji
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przy okazji nowelizacji zmieniono także art. 35 i art. 36 k.p.a., które określają terminy załatwienia sprawy przez urząd (terminy załatwiania spraw według Kodeksu postępowania administracyjnego przedstawia tabela na str. 16). Przed nowelizacją terminy te mogły być skracane przez organy wyższego stopnia. Od 11 kwietnia 2011 r. krótsze terminy załatwiania spraw mogą wynikać wyłącznie z przepisów szczególnych (np. z ustawy o dostępie do informacji publicznej). Niekorzystnym efektem nowelizacji jest to, że przepisy szczególne mogą określać nie tylko krótsze terminy niż w k.p.a., ale i dłuższe terminy załatwienia sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego. Takie terminy są np. w ustawie - Prawo budowlane.
Tabela. Terminy załatwiania spraw według art. 35 k.p.a.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
WAŻNE!
Do terminów określonych w tabeli nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.
O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a. lub w przepisach szczególnych organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.
Więcej na ten temat w Internetowym Serwisie Księgowego