Do najważniejszych zmian, które wprowadza nowelizacja należą: rozróżnienie identyfikatora podatkowego na NIP (dalej również „numer identyfikacji podatkowej”) i PESEL, zmiany w procedurze nadawania NIP oraz zniesienie z dniem 1 stycznia 2012 r. obowiązku posiadania NIP-u przez osoby fizyczne spełniające ściśle określone warunki.
Kto od 1 stycznia 2012 r. skorzysta z nowelizacji i nie będzie musiał już martwić się o NIP?
Będą to osoby fizyczne objęte rejestrem PESEL, pod warunkiem, że nie prowadzą one działalności gospodarczej lub nie są zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług. Od początku przyszłego roku osoby spełniające powyższe warunki w celach identyfikacyjnych (np. w kontaktach z urzędem skarbowym) będą posługiwały się jedynie numerami PESEL. Do tego czasu, osoby te będą nadal obowiązane do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego do właściwego naczelnika urzędu skarbowego i będą otrzymywać NIP, ale zgodnie z nowymi zasadami, wprowadzonymi nowelizacją.
Od 1 września 2011 r. NIP jest nadawany po dokonaniu zgłoszenia identyfikacyjnego, przy użyciu Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników, a nie jak dotychczas w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez naczelnika urzędu skarbowego. Po dokonaniu zgłoszenia, nie później niż w terminie 14 dni od dnia wpływu poprawnego zgłoszenia identyfikacyjnego, naczelnik urzędu skarbowego wyda potwierdzenie nadania NIP. W przypadku osób fizycznych rozpoczynających działalność gospodarczą potwierdzenie nadania NIP zostanie wydane w znacznie krótszym terminie, tj. nie później niż następnego dnia roboczego po dniu wpływu do naczelnika urzędu skarbowego poprawnego zgłoszenia identyfikacyjnego. Powyższe zmiany w praktyce zapewne skrócą i uproszczą procedurę nadawania NIP-u.
Dodatkowo, nowelizacja przewiduje, że od 1 września 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. nie można żądać NIP od osób, które po 1 stycznia 2012 r. będą posługiwać się w celach identyfikacyjnych numerem PESEL, jeżeli obowiązek przedstawienia NIP nie wynika z przepisu prawa. Jednocześnie w celu urzeczywistnienia powyższych zmian, nowelizacja w wielu ustawach doprecyzowuje, czy w celach identyfikacyjnych potrzebny jest NIP czy numer PESEL. Przy czym, nowelizacja pozostawia niejednokrotnie jedynie drugi z identyfikatorów (np. w przypadku złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych, czy też w ewidencji żołnierzy zawodowych).
Zgodnie z nowelizacją, dnia 1 września 2011 r. zaczął funkcjonować Centralny Rejestr Podmiotów - Krajowa Ewidencja Podatników (dalej „Rejestr”), przy którego użyciu, jak zostało powyżej wskazane, będzie nadawany m.in. NIP. Działalność Rejestru bez wątpienia skróci obieg informacji w urzędach skarbowych i przyspieszy obsługę podatników. Jest on prowadzony przez Ministra Finansów i powstał na bazie dotychczasowej Krajowej Ewidencji Podatników. Rejestr zawiera również dane ewidencyjne z rejestru PESEL oraz dane z niektórych dokumentów związanych z prawem podatkowym, m.in. informacje dotyczące: obowiązków podatkowych, okresu zawieszenia działalności gospodarczej, wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przez przedsiębiorcę.
Podsumowując, zmiany, które wprowadziła i wprowadzi nowelizacja są dość istotne. Przede wszystkim, warto raz jeszcze podkreślić uproszczenie zasad nadawania NIP i krótszy termin wydawania przez naczelnika urzędu skarbowego potwierdzenia nadania NIP dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Dla tych osób termin otrzymania potwierdzenia może mieć szczególne znaczenie przy załatwianiu formalności związanych z rozpoczęciem prowadzenia własnej działalności. Ponadto, fakt, iż od 1 stycznia 2012 r. osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, która jest objęta rejestrem PESEL, nie będzie zobowiązana do posiadania NIP-u, z pewnością ułatwi życie niejednemu Kowalskiemu.
Aneta Wrona-Kłoczko
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna