Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2011 nr 234 poz. 1391) wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2012 r.
Ewidencja papierów wartościowych prowadzona na terytorium Polski może kończyć się na poziomie rachunku zbiorczego prowadzonego dla zagranicznej instytucji finansowej niebędącej finalnym właścicielem papierów wartościowych, a rachunki indywidualne pozwalające na identyfikację takich właścicieli mogą być prowadzone poza terytorium Polski. W ustawie o obrocie instrumentami finansowymi dodane zostaną przepisy definiujące pojęcie rachunku zbiorczego, ustalające krąg podmiotów uprawnionych do prowadzenia tych rachunków oraz podmiotów, dla których będzie możliwe prowadzenie takich rachunków (podmioty zagraniczne). Mają one być, obok kont depozytowych oraz rachunków papierów wartościowych, trzecim urządzeniem ewidencyjnym prowadzonym w ramach depozytu papierów wartościowych, które ułatwi inwestorom dostęp do polskiego rynku. Wprowadzenie rachunków zbiorczych może też przyczynić się do zwiększenia płynności polskich skarbowych papierów wartościowych.
Poza tym nowelizacja sprecyzuje zasady ustalania osób uprawnionych z papierów wartościowych zapisanych na rachunku zbiorczym, a także skutki, jakie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wywoływać będą zapisy na takim rachunku.
Na rachunkach zbiorczych będzie można rejestrować papiery wartościowe nienależące do osób, dla których rachunki te formalnie będą prowadzone, przy czym posiadaczami rachunków zbiorczych papierów wartościowych mogą być podmioty zagraniczne, zarówno inwestorzy, emitenci, jak i pośrednicy zagraniczni. Takie zbiorcze konta będą mogły prowadzić podmioty wskazane w art. 4 ust. 1 ustawy (tj. m.in. domy maklerskie czy banki prowadzące działalność maklerską, banki powiernicze, zagraniczne firmy inwestycyjne bądź Krajowy Depozyt). Posiadaczami będą zaś mogły zostać:
- osoby prawne lub inne jednostki organizacyjne z siedzibą poza terytorium RP, które wykonują zadania w zakresie centralnej rejestracji papierów wartościowych i podlegają nadzorowi właściwego organu sprawującego nadzór nad instytucjami finansowymi w państwie członkowskim albo w państwie równoważnym;
- zagraniczne firmy inwestycyjne nieprowadzące działalności maklerskiej na terytorium RP, uprawnione do prowadzenia działalności w zakresie rejestrowania instrumentów finansowych w państwie ich siedziby;
- zagraniczne firmy inwestycyjne prowadzące działalność maklerską na terytorium RP bez otwierania oddziału, uprawnione do prowadzenia działalności w zakresie rejestrowania instrumentów finansowych w państwie ich siedziby;
- zagraniczne osoby prawne z siedzibą w państwie równoważnym, uprawnionych do prowadzenia działalności maklerskiej w zakresie rejestrowania instrumentów finansowych w państwie ich siedziby, nieprowadzących działalności maklerskiej na terytorium RP;
- banki zagraniczne z siedzibą w państwie równoważnym, uprawnionych do prowadzenia działalności w zakresie rejestrowania instrumentów finansowych w państwie ich siedziby.
Nowelizacja wyłącza możliwość przeprowadzenia egzekucji z instrumentów finansowych zapisanych na rachunku zbiorczym papierów wartościowych.
Nowe przepisy określają też zasady obliczania i poboru zryczałtowanych podatków dochodowych, jakim podlegać będą dochody z tytułu papierów wartościowych zapisanych na rachunkach zbiorczych, wypłacanych na rzecz osób, których tożsamość nie została płatnikowi ujawniona (tzw. anonimowych podatników).
Rachunki zbiorcze funkcjonują w wielu krajach Unii Europejskiej (takich jak np. Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Portugalia, Niemcy i Węgry) i poza nią (m.in. w USA i Szwajcarii).
oprac. Anna Jeleńska, konsultant podatkowy
Zespół Doradców Podatkowych Jacek Czernecki Spółka z o. o.