Dyrektywa 2003/96/WE dotycząca zasad opodatkowania energii elektrycznej i produktów energetycznych tworzy ramy polityki wspólnotowej w tej materii. Jej celem jest unifikacja w obrębie Unii Europejskiej zasad opodatkowania tych produktów, która oparta jest na pewnych celach i odbywa się w oparciu o jasno określone zasady, o czym należy pamiętać, tworząc regulacje krajowe w tej materii.
Celem dyrektywy 2003/96/WE jest stworzenie jednolitego systemu opodatkowania energii i produktów energetycznych, który zapewni rzeczywistą konkurencję na rynku Unii.
Istniejące w państwach różne zasady opodatkowania energii, która jest istotnym elementem kosztów funkcjonowania przedsiębiorstw, powodowały zróżnicowanie w pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw na rynku Unii. Faworyzowane były te przedsiębiorstwa, które funkcjonowały w państwach o bardziej liberalnym systemie podatkowym i wynikających z tego obciążeniach. W trudniejszej sytuacji były przedsiębiorstwa, które działały w państwach o wysokich obciążeniach podatkowych. Stanowiło to poważną barierę w swobodnym przepływie towarów i usług. Przedsiębiorstwa uciekały się do różnych metod obniżania własnych obciążeń podatkowych. Przykładem tego jest chociażby tzw. turystyka paliwowa.
Dyrektywa daje państwom większą swobodę w różnicowaniu obciążeń podatkowych poszczególnych przedsiębiorstw w związku z ich inwestycjami proekologicznymi, zwłaszcza tymi, które ograniczają emisję gazów cieplarnianych. W świetle dyrektywy, jeżeli przedsiębiorstwa podejmą działania służące zwiększaniu efektywności energetycznej, powinny one mieć zredukowane obciążenia podatkowe.
Podobna sytuacja dotyczy konsumentów. Dyrektywa dopuszcza zatem różnicowanie w obciążeniach podatkowych osób fizycznych i prawnych, jeżeli wywołuje to pozytywne skutki w zakresie ochrony środowiska naturalnego. Takie działania powinna realizować również regulacja polska.
Dyrektywa realizuje również cele społeczne, poprzez umożliwienie państwom stosowania zwolnień podatkowych dla elektryczności, gazu ziemnego, węgla oraz paliw stałych używanych przez gospodarstwa domowe i organizacje mające charakter charytatywny.
Dodatkowo możliwe jest zwolnienie elektryczności i produktów energetycznych (w tym paliw silnikowych) używanych w celu przewozu pasażerów lub towarów koleją, metrem, tramwajami i trolejbusami. Ma to spowodować obniżenie kosztów transportu publicznego, co ma nie tylko skutki społeczne, ale również ekologiczne. Takie działania są istotne ze społecznego punktu widzenia.
Celem dyrektywy 2003/96/WE jest również zmuszenie państw członkowskich do zmiany polityki krajowej w zakresie kosztów pracy.
Wizją ustawodawcy wspólnotowego było, aby państwa poprzez zyskiwanie dodatkowych wpływów budżetowych z tytułu opodatkowania energii i produktów energetycznych, które w większości z nich nie podlegały zawsze opodatkowaniu, zdecydowały się na obniżanie kosztów pracy, wpływając tym samym na wzrost zatrudnienia.
Przyjmowane w Polsce rozwiązania prawne w zakresie opodatkowania energii elektrycznej oraz produktów energetycznych powinny służyć w swojej istocie realizacji przedstawionych celów polityki wspólnotowej.
Docelowe zastosowanie jednolitych stawek opodatkowania, mimo że rząd chwilowo z części podwyżek się wycofał, nie wydaje się właściwym rozwiązaniem. Nie będzie również pozytywnie wpływać na konkurencyjność gospodarki krajowej w aspekcie działania poszczególnych przedsiębiorstw na rynku Unii Europejskiej.