Ministerstwo Finansów nie zgadza się na wprowadzenie zwolnienia z podatku żywności przekazanej w formie darowizny przez te podmioty, ponieważ obecnie dyrektywa nie przewiduje zwolnienia od VAT dla darowizn żywności dokonywanych przez sklepy, sieci handlowe czy dystrybutorów. Stanowisko to MF potwierdziło w ostatniej odpowiedzi na interpelację poselską nr 2942.
Uregulowania zawarte w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054) nie zakładają - co do zasady - opodatkowania podatkiem od towarów i usług darowizn towarów (w tym m.in. artykułów żywnościowych na rzecz potrzebujących). Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności darowizny, ale tylko wówczas jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.
Funkcjonowanie systemu podatku od wartości dodanej w krajach członkowskich Unii Europejskiej podlega ścisłej harmonizacji. Oznacza to, że wszystkie państwa członkowskie zobowiązane są do zapewnienia zgodności krajowych przepisów w zakresie tego podatku z regulacjami wynikającymi z prawa wspólnotowego. Z tych względów również polskie przepisy dotyczące podatku od towarów i usług muszą być zgodne z przepisami wspólnotowymi, w szczególności z przepisami dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Powyższa dyrektywa uniemożliwia państwom członkowskim UE dowolne kształtowanie wysokości stawek podatkowych i zwolnień od tego podatku. Dyrektywa obecnie nie przewiduje zwolnienia od VAT dla darowizn żywności dokonywanej przez sklepy, sieci handlowe czy dystrybutorów.
W związku z powyższym nie jest możliwe wprowadzenie w polskich przepisach dotyczących podatku od towarów i usług zwolnienia od tego podatku dla dokonywanych przez ww. podmioty darowizn produktów żywnościowych, w stosunku do których podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.
Jednocześnie należy podkreślić, że barierą uniemożliwiającą wdrożenie postulowanej przez pana posła zmiany jest omówiony brak umocowania w przepisach unijnych (w tym w dyrektywie 2006/112 WE) do wprowadzania przez państwa członkowskie UE zwolnień w tym zakresie. Należy podkreślić, że wyłączna inicjatywa legislacyjna w zakresie prawa unijnego (w tym także zmiany przepisów dyrektywy 2006/112/WE) należy do Komisji Europejskiej.
Bez przedstawienia przez Komisję Europejską projektu legislacyjnego oraz uzyskania jednomyślnej zgody Rady Unii Europejskiej - brak jest podstaw prawnych do zmian w prawie krajowym. Należy również zwrócić uwagę, że żywność jest szczególnie przedmiotem obrotu tzw. bazarowego, w którym skala nieprawidłowości rozliczeń z budżetem państwa jest stosunkowo wysoka.
Przedstawiając powyższe, należy podkreślić, że zarówno w świetle przepisów cytowanej dyrektywy, jak i przepisów cytowanej ustawy przy darowiznach towarów, w stosunku do których podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów, określenie podstawy opodatkowania następuje na szczególnych zasadach. Zgodnie z art. 29 ust. 10 ustawy o podatku od towarów i usług, podstawą opodatkowania jest tutaj co do zasady cena nabycia towarów (bez podatku) określona w momencie dostawy tych towarów. W przypadku handlowców dokonujących darowizn żywności, określając podstawę opodatkowania podatkiem VAT, uaktualnia się zatem cenę nabycia towarów będących przedmiotem darowizny, co oznacza, że nawet przy towarach pełnowartościowych określa się ich realną wartość uwzględniającą np. upływający wkrótce termin przydatności do spożycia. W tym kontekście system VAT nie powinien stanowić bariery ograniczającej przekazywanie przez te podmioty żywności na rzecz potrzebujących, zwłaszcza że podmiotom tym przysługiwało przy nabyciu tych towarów prawo do odliczenia VAT naliczonego.
Przedstawiając powyższe, uprzejmie informuję, że obecnie nie przewiduje się modyfikacji przepisów VAT dotyczących zwolnienia z VAT żywności przekazywanej na cele charytatywne, co nie oznacza, że kwestia ta nie jest analizowana, również w kontekście zgłaszanych wniosków i uwag w tym zakresie.