W uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego podkreślono, że w latach 2005-2011 nastąpiły liczne zmiany w przepisach, które spowodowały zmniejszenie dochodów własnych samorządów, przekazano im nowe zadania lub rozszerzono zakres zadań dotychczas realizowanych, wprowadzono też takie przepisy, które doprowadziły do zmniejszenia dochodów własnych samorządów.
Jak zaznaczono skutki tych zmian spowodowały łączny ubytek w dochodach gmin, powiatów i województw w wysokości 8 mld zł w skali roku.
Według wnioskodawców najpoważniejsze negatywne skutki finansowe dla samorządów spowodowały dwie zmiany w ustawie o podatku PIT z lat 2006 i 2007.
W projekcie przygotowanym przez samorządowców zaproponowano, by w przypadku gmin dochody z PIT zwiększyć z 39,34 proc. do 48,78 proc., w przypadku powiatów z 10,25 proc. do 13,03 proc., a w przypadku województw z 1,6 proc. do 2,3 proc.
Projekt wprowadza też nową, ekologiczną subwencję ogólną dla gmin, na terenie których znajdują się prawnie chronione obiekty lub obszary o szczególnych walorach przyrodniczych. Według samorządowców obecność takich obszarów ogranicza gminom możliwości rozwoju, ponieważ uniemożliwia prowadzenie inwestycji.
W projekcie zaproponowano także przywrócenie usuniętej w 2004 r. zasady rekompensowania samorządom ubytków w dochodach spowodowanych zmianami prawa. Samorządowcy podkreślają, że zasada mówiąca, iż jednostki samorządu terytorialnego powinny mieć zapewniony udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań, zapisana jest w konstytucji.
Przedstawiciel wnioskodawców dyrektor Biura Związku Miast Polskich Andrzej Porawski prezentując projekt w Sejmie zauważył, że system dochodów jednostek samorządu terytorialnego został obliczony w roku 2003, wówczas też uchwalono ustawę o DJST, która weszła w życie następnym roku.
"Dochody samorządów były obliczone na podstawie ówczesnej wydajności tych źródeł, które samorządom rząd i Sejm przypisały" - zaznaczył Porawski. Jak dodał, od czasu uchwalenia ustawy nastąpiły zmiany w przepisach, które powodowały naruszenie równowagi wyliczonej w 2003 r.
Posłowie w debacie opowiedzieli sie za skierowaniem projektu do dalszych prac w komisjach sejmowych. Waldy Dzikowski (PO) uznał projekt za ważny, do którego Platforma będzie się odnosić z szacunkiem; zgłosił jednak do niego szereg uwag. Zaprosił samorządowców do rozmów przy wspólnym stole, do debaty w komisji samorządu terytorialnego i polityki regionalnej oraz komisji finansów publicznych, aby znaleźć złoty środek w sprawie finansowania samorządów.
Stanisław Ożóg (PiS) pogratulował i podziękował autorom projektu za zaangażowanie i determinację, aby doprowadzić do zmian w systemie finansowania samorządów. Zauważył, że to właśnie wnioskodawcy zmian doprowadzili do tego, że po raz pierwszy od 5 lat odbywa się debata na ten temat. Zarzucił też obecnemu rządowi, że jest najbardziej "antysamorządowy od 1998 roku".
Za projektem opowiedzieli sie też posłowie Ruchu Palikota, PSL, SLD oraz Solidarnej Polski.
W piątkowym głosowaniu Sejm zdecyduje, czy obywatelski projekt trafi do komisji samorządu terytorialnego i polityki regionalnej oraz do komisji finansów publicznych czy także do komisji ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa.