Czym są wartości niematerialne i prawne

Niektórzy analizując sposób rozumienia na potrzeby VAT wartości niematerialnych i prawnych, dochodzą do wniosku, iż określenie to powinno być wiązane z utworami (prawami autorskimi) w szerokim ujęciu, niekoniecznie związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej. Pogląd taki wydaje się dyskusyjny.

Zauważyć należy, iż pojęcie wartości niematerialnych i prawnych ma w polskim systemie prawnym wyraźną, gospodarczą konotację. Zarówno ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t. j. Dz. U. z 2002 r., nr 76, poz. 694 z późn. zm.), jak i ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.), łączą wyraźnie wartości niematerialne i prawne z prowadzoną przez dany podmiot działalnością gospodarczą. Poza tymi dwoma aktami pojęcie wartości niematerialnych i prawnych nie zostało nigdzie indziej zdefiniowane.

Autopromocja
Odniesienie do innych ustaw

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) nie zawiera szczególnej definicji wartości niematerialnych i prawnych (brak takiej definicji w słowniczku z art. 2 tej ustawy). Ogólną, powszechnie akceptowaną zasadą interpretacyjną prawa podatkowego jest zaś założenie, iż w sytuacji, gdy dane pojęcie nie zostało na potrzeby konkretnej ustawy podatkowej w sposób odmienny zdefiniowane, obowiązujące jest jego ogólne rozumieniu, czyli rozumienie, wynikające z innych regulacji ustawowych, dla tego pojęcia wyjściowych. Dla wartości niematerialnych i prawnych wyjściowym kontekstem jest zaś niewątpliwie ustawa o rachunkowości oraz ustawy regulujące opodatkowanie podatkiem dochodowym osób fizycznych i osób prawnych.

W przeciwnym wypadku, tzn. przy przyjęciu założenia, że użyciu w ustawie o VAT określonego pojęcia nie należy przypisywać jego podstawowego kontekstu, ale nadawać mu trudny do zweryfikowania, szczególny zakres przedmiotowy, mielibyśmy do czynienia ze stanem dużej niepewności podatkowej. Skoro bowiem pojęcie wartości niematerialnej i prawnej mogłoby na potrzeby VAT być tłumaczone inaczej, niż to wynika z regulacji dla tego pojęcia wyjściowych, to dlaczego podobnej dowolności nie zastosować do innych, powołanych w ustawie o VAT, ogólnych pojęć, takich jak darowizna czy najem.

Działalność gospodarcza

Nie można pomijać istotnej okoliczności, iż pomimo tego, że nowa ustawa o VAT dotyczy wyjątkowo również podmiotów, które działalności gospodarczej nie prowadzą, jest ona niewątpliwie w pierwszej kolejności skierowana do przedsiębiorców, będących mimo wszystko podstawową kategorią podatników VAT, stąd też kojarzenie wartości niematerialnych i prawnych z prowadzeniem działalności gospodarczej wydaje się zabiegiem logicznym.

Wartości niematerialnych i prawnych nie należy utożsamiać ze wszystkimi dobrami niematerialnymi, jakimi są między innymi utwory. Relacja bowiem między tymi dwoma pojęciami jest następująca: każda wartość niematerialna i prawna powinna być kojarzona z dobrem niematerialnym, natomiast nie każdemu dobru niematerialnemu może być przypisany status wartości niematerialnej i prawnej. Na pewno zaś trudne do systemowej obrony byłoby stanowisko, że twórca, który działalności gospodarczej nie prowadzi, w wyniku swojej twórczej aktywności wytwarza wartości niematerialne i prawne, gdyż efektem jego działalności mogą być, co prawna dobra niematerialne, ale już nie wartości niematerialne i prawne w ich wyjściowym, podstawowym rozumieniu. Gdyby zatem ustawodawca posłużył się w ustawie o VAT ogólnym pojęciem dóbr niematerialnych, to można by zasadnie systemowo wywodzić, iż chodzi tutaj zarówno o dobra, które są wartościami niematerialnymi i prawnymi, jak i o te dobra niematerialne, które takiego gospodarczego kontekstu nie posiadają. Odwrotny wniosek wydaje się systemowo nieuzasadniony, co oczywiście nie ma przesądzającego znaczenia dla zakresu opodatkowania VAT obrotu prawami autorskimi, skoro katalog usług z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT ma jedynie przykładowy charakter.

Licencja, a nie sprzedaż

Na marginesie powyższych uwag należałoby dodać, że wykorzystywanie wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych w rozumieniu art. 15 ust. 2 zdanie 2 ustawy o VAT należałoby kojarzyć nie tyle ze sprzedażą stanowiących te wartości dóbr niematerialnych (praw na nich), ale z ich licencjonowaniem. Sprzedaż majątkowych praw wyłącznych prowadzi bowiem do wyzbycia się przez podatnika na stałe sprzedawanego dobra, stąd też trudno byłoby uznać, że w związku z jej nastąpieniem mamy do czynienia z wykorzystywaniem wartości niematerialnej i prawnej w sposób ciągły.

Rafał Golat
Księgowość
Zapomniałeś o złożeniu deklaracji PIT lub zapłaceniu podatku w terminie? Ratunkiem będzie czynny żal
02 maja 2024

Zapomniałeś o złożeniu deklaracji podatkowej PIT lub zapłaceniu podatku w terminie? Złóż czynny żal, dzięki temu możesz uniknąć kary. Aby czynny żal był skuteczny, musisz wypełnić obowiązki wobec naczelnika urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego, w szczególności złożyć zaległe deklaracje podatkowe lub zapłacić w całości należności publicznoprawne, wraz z odsetkami.

Sprzedałeś towar i organizujesz dostawę? Ale czy wiesz, jak wystawić fakturę i jaką stawkę VAT zastosować? Uważaj na pułapki w VAT.
02 maja 2024

Sprzedałeś towar i organizujesz dostawę? Ale czy wiesz, jak wystawić fakturę i jaką stawkę VAT zastosować? Gdy koszt transportu obciąża kupującego, po stronie sprzedawcy powstaje obowiązek udokumentowania transakcji i to jego obciążą konsekwencje błędu.

Posiadacze aut spalinowych mogą odetchnąć z ulgą. Podatku nie będzie, pojawią się dopłaty do elektryków
02 maja 2024

Nie będzie podatku od aut spalinowych, będzie za to system dopłat do zakupu elektryków. Takie rozwiązanie zostało zawarte w przyjętej przez rząd rewizji Krajowego Planu Odbudowy.

Od kiedy obowiązkowy KSeF? Projekt ustawy przyjęty przez rząd
30 kwi 2024

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, który ma na celu przesunięcie obligatoryjnego KSeF na 1 lutego 2026 r. Jak informuje Ministerstwo Finansów, dalsze uproszczenia KSeF, w tym zapowiadane przez resort finansów etapowe wejście w życie KSeF będzie przedmiotem odrębnych prac legislacyjnych.

Dostałeś rabat i wystawiłeś fakturę korygującą? To błąd. I może mieć poważne konsekwencje na gruncie VAT
30 kwi 2024

Dostałeś rabat i wystawiłeś fakturę korygującą? To błąd. W przypadku rabatu pośredniego kluczowe znaczenie ma okoliczność, że między podatnikiem przekazującym środki pieniężne a podmiotem będącym beneficjentem rabatu pośredniego nie miała miejsca żadna transakcja, którą można byłoby skorygować.

Automatyczna akceptacja PIT. Wgląd w deklaracje i korekta nie będą możliwe przez kilka dni
30 kwi 2024

Automatyczna akceptacja zeznań podatkowych PIT w usłudze Twój e-PIT nastąpi po 30 kwietnia i potrwa przez pierwsze dni maja. Podczas trwania tego procesu usługa nie będzie dostępna, a więc przez kilka dni nie będzie można sprawdzić złożonej już deklaracji PIT, ani złożyć korekty zeznania rocznego. Na czym dokładnie polega ten proces?

Windykacja na własną rękę – jakie są plusy i minusy po stronie przedsiębiorcy?
30 kwi 2024

Proces windykacji można przeprowadzić na kilka sposobów. Czy jednak warto prowadzić windykację w przedsiębiorstwie na własną rękę? Jakie są plusy i minusy takiego działania?

Odroczenie KSeF. Decyzja słuszna, choć budzi wątpliwości w kontekście interesu przedsiębiorców
30 kwi 2024

Decyzja o przesunięciu KSeF jest słuszna, natomiast tak długie odroczenie może budzić wątpliwości w kontekście interesu przedsiębiorców - zauważa ekspert podatkowy Adam Mariański. Zdaniem prawnika wielu przedsiębiorców jest już gotowych do wprowadzenia Krajowego Systemu e-Faktur.

To już ostatni dzwonek. Dzisiaj upływa termin na rozliczenie PIT
30 kwi 2024

We wtorek, 30 kwietnia, mija termin na rozliczenie PIT za rok 2023. Możliwe jest złożenie zeznania drogą elektroniczną lub papierową, które można dostarczyć do Urzędu Skarbowego lub wysłać pocztą.

Zarobki kierowców zawodowych w Polsce. Najczęściej przynajmniej 8 tys. zł brutto. Ale nie wszyscy tyle dostają. Od czego zależy pensja kierowcy?
29 kwi 2024

Ile zarabiają zawodowi kierowcy w Polsce? W 2023 roku w branży TSL nastąpiły istotne zmiany w ustalaniu wynagrodzeń dla kierowców. Wzrost płacy wraz z nowymi przepisami dotyczącymi delegowania pracowników, wpłynęły na rozliczanie płac, szczególnie kierowców działających za granicą. Te zmiany bezpośrednio wpłynęły na budżety firm transportowych, zmuszając je do uwzględnienia większych kosztów wynagrodzeń kierowców. Jednocześnie stanowią korzystną zmianę dla kierowców, poprawiając ich elastyczność finansową i warunki pracy.

pokaż więcej
Proszę czekać...