Dwie osoby zawarły w sierpniu 2002 r. umowę darowizny. Jej przedmiotem były udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Ich wartość strony umowy określiły na nieco ponad 500 tys. zł. Od tej wartości notariusz jako płatnik pobrał podatek od darowizny w wysokości około 98 tys. zł.
Organ podatkowy jednak zaproponował podwyższenie wartości darowizny. Podatnicy nie chcieli się na to zgodzić. Organ zajął się więc tym sam. A ponieważ spółka z ograniczoną odpowiedzialnością była zależna od dużej spółki akcyjnej z branży farmaceutycznej notowanej na giełdzie, organy „wyceniły” wartość udziałów na... 38 mln zł.
Obdarowany i darczyńca z takim podwyższeniem się nie zgodzili. Przedstawili opinię audytora, z której wynikało, że udziały nie przedstawiały żadnej wartości. Ostatecznie izba skarbowa znalazła salomonowe wyjście: nie zgodziła się ani na wartość 38 mln zł, ani na 0 zł, jak chcieli podatnicy – i umorzyła sprawę. Tym samym organy przyjęły pierwotną wartość udziałów z umowy i zadowoliły się pobranym przez płatnika podatkiem. Podatnicy jednak nie dali za wygraną podkreślając, że podatek został pobrany niesłusznie. Jednak w ocenie organów nie mają one podstaw do prowadzenia postępowania, kiedy zachodzi podejrzenie, że wartość umowy jest niższa. Zwłaszcza że podatnicy nie zmienili umowy ani nie podnosili, że płatnik pobrał za dużo.
Spór trafił do WSA, który przyznał rację organom podatkowym. Racji nie przyznał im jednak Naczelny Sąd Administracyjny, który następnie zajął się tą sprawą. Sąd uchylił zaskarżone wyroki do ponownego rozpoznania. Uznał, że WSA bezzasadnie przyjął za organami podatkowymi, że postępowanie stało się bezprzedmiotowe, gdy to podatnicy kwestionowali wartość umowy. Jeżeli podatnicy podają inną wartość jak w umowie i przedstawiają tak istotne dowody jak opinia biegłego, trzeba było tę sprawę wyjaśnić. Zwłaszcza powołać własnego biegłego. Nie można zaś uznać, że organom podatkowym przysługuje prawo tylko do prowadzenia postępowania w celu podwyższenia wartości. Zdaniem NSA, prawo korygowania wartości przedmiotu darowizny przysługuje zarówno podatnikowi, jak i organowi podatkowemu.
Wyrok jest prawomocny.
Sygn. akt FSK2599 i 2601/04
Aleksandra Tarka