Generalną zasadą jest obowiązek przeprowadzenia inwentaryzacji na ostatni dzień roku obrotowego, jednak od tej zasady są ustawowe wyjątki. Zgodnie z ustawą o rachunkowości, inwentaryzację należy przeprowadzić:
• na koniec każdego roku obrotowego, o czym stanowi art. 26 ust. 1 ustawy o rachunkowości;
• na dzień zakończenia działalności, którym może być m.in. dzień sprzedaży jednostki, dzień zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego – art. 26 ust. 4 ustawy o rachunkowości;
• na dzień poprzedzający postawienie jednostki w stan upadłości lub likwidacji – art. 26 ust. 4 ustawy o rachunkowości.
Co do zasady, inwentaryzację przeprowadza się na ostatni dzień roku obrotowego. Jednak w odniesieniu do określonych składników, termin inwentaryzacji uważa się za dotrzymany, jeżeli jest ona:
• przeprowadzona raz w ciągu 2 lat,
• przeprowadzona raz w ciągu 4 lat,
• rozpoczęta nie wcześniej niż na trzy miesiące przed końcem roku obrotowego i zakończona nie później niż raz w ciągu 4 lat.
Niezależnie od obligatoryjnych terminów sporządzania inwentaryzacji, w praktyce inwentaryzację trzeba jeszcze przeprowadzać w przypadku:
• zmiany osoby materialnie odpowiedzialnej lub na jej żądanie,
• zdarzeń losowych (kradzież, pożar, powódź itp.),
• żądania właściwych organów (urząd skarbowy, urząd kontroli skarbowej, prokuratura, sąd, policja itp.).
Od generalnej zasady przeprowadzania inwentaryzacji raz na rok w okresie od 1 października do 15 stycznia następnego roku przepisy przewidują wyjątki, a m.in. możliwość zinwentaryzowania:
• środków trwałych oraz maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych w budowie, znajdujących się na terenie strzeżonym – raz na cztery lata;
• zapasów materiałów, towarów, produktów gotowych i półfabrykatów znajdujących się na terenie strzeżonym i objętych ewidencją ilościowo-wartościową – raz na dwa lata,
• zapasów towarów i materiałów (opakowań) objętych ewidencją wartościową w punktach obrotu detalicznego jednostki – raz w roku.
Wiesława Moczydłowska