Pracodawca wypłacający odprawy pieniężne pracownikom powinien pobrać od nich zaliczkę na podatek, a następnie wpłacić ją na konto urzędu skarbowego. Organy podatkowe są bowiem w tej sprawie zgodne: odprawy pieniężne otrzymywane przez pracowników podlegają PIT.
Odchodzące z pracy osoby otrzymują odprawy. Niekiedy pracodawca wypłaca pieniądze pracownikowi dopiero na podstawie wyroku sądowego. Jak wynika z pytań kierowanych do redakcji, często powstają wątpliwości, czy takie odprawy podlegają podatkowi dochodowemu od osób fizycznych i czy powinno się od nich potrącać zaliczki na PIT.
Wiele problemów powstaje na tle interpretowania przepisów zawartych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm., nazywana ustawą o PIT). Z regulacji tych wynika, że zwolnione z podatku są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:
• określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
• odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
• odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym.
Powstaje więc pytanie, czy w związku z tym wszystkie odprawy pieniężne otrzymywane przez pracowników objęte są zwolnieniem?
Zdaniem organów podatkowych, z treści tego przepisu nie wynika, że zrównano odszkodowania z odprawami. W związku z tym np. odprawa emerytalna jako uprawnienie wynikające ze stosunku służbowego – w związku z przejściem na emeryturę – jest przychodem ze stosunku służbowego podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym (wyjaśnienia Izby Skarbowej w Rzeszowie Ośrodek Zamiejscowy w Krośnie, nr IS.IX/1-4117/50/05, z 4 sierpnia 2005 r.).
Warto przy tej okazji przypomnieć treść art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. Według tego przepisu, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy czy spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty – i to bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. W szczególności chodzi o wynagrodzenia zasadnicze, za godziny nadliczbowe, różne dodatki, nagrody, ekwiwalenty, wszelkie inne kwoty itp.
Zdaniem organów podatkowych, odprawa pieniężna stanowi dla celów podatkowych przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ustawy o PIT (wyjaśnienia Urzędu Skarbowego w Łukowie, nr PD 415/18/2005, z 29 czerwca 2005 r.). Według organów podatkowych, zakres świadczeń uznawanych za przychody ze stosunku pracy, o których mowa w ustawie, nie ma charakteru zamkniętego. Przyjmuje się jednocześnie, że o kwalifikacji określonego rodzaju przychodów nie przesądza fakt pozostawania osoby otrzymującej dane przysporzenie w stosunku pracy. Istotne jest, aby stosunek pracy stanowił prawną podstawę wypłaty tych należności. Prawo do otrzymania odprawy pieniężnej regulują przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Jest to więc pojęcie związane z prawem pracy.
W praktyce bywa tak, że pracodawca wypłaca odprawę dopiero po zasądzeniu jej wyrokiem sądu. Także w takiej sytuacji zakład pracy, jako płatnik, zobowiązany jest na podstawie art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do obliczenia i poboru zaliczki na podatek dochodowy. Musi też pobrać zaliczkę na podatek według regulacji art. 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Krzysztof Tomaszewski