Wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający niekonstytucyjność przepisu prawa materialnego nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania przed sądem administracyjnym. Podatnik może natomiast domagać się wznowienia w postępowaniu administracyjnym, czyli przed organami podatkowymi.
Takie wnioski wynikają z precedensowego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Podatnik zaskarżył do NSA niekorzystny dla siebie wyrok sądu I instancji o wznowienie zakończonego wcześniej postępowania sądowego. Powodem wznowienia dla skarżącego był wyrok Trybunału Konstytucyjnego, w którym stwierdzono niezgodność z konstytucją jednego z rozporządzeń. Zakwestionowany przepis rozporządzenia był bezpośrednią podstawą rozstrzygnięć organów podatkowych. I choć podatnik przed sądem powoływał się na niekonstytucyjność przepisu, sąd przychylił się do oceny organów podatkowych. Po zakończeniu postępowania sądowego TK potwierdził jednak zarzut niekonstytucyjności spornych przepisów.
Podatnik wystąpił więc do sądu o wznowienie postępowania. Jako podstawę wznowienia postępowania sądowego skarżący wskazał art. 272 par. 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Stanowi on, że można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł niezgodności aktu normatywnego z konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.
To właśnie na tej podstawie skarżący żądał zmiany wyroku poprzez stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej podjętej na podstawie, jak się okazało, niekonstytucyjnego przepisu.
Ten jednak odmówił, wskazując, że nie można wznowić postępowania sądowoadministracyjnego w razie stwierdzenia przez TK niekonstytucyjności przepisów prawa materialnego. Sąd administracyjny nie jest powołany do stosowania prawa materialnego, a jedynie do oceny stosowania tego prawa przez organ administracji publicznej.
Spór trafił na wokandę NSA. Jak podkreślano podczas rozprawy, istnieją kontrowersje co do tego, czy obowiązujące przepisy procedury sądowoadministracyjnej pozwalają na wznowienie w przypadku przepisów prawa materialnego. Jednak taka czynność jest niezbędna, bo pozwala skorygować nieprawidłową wykładnię prawa materialnego dokonaną przez sąd administracyjny. I nie do końca jest tak, że sąd nie stosuje prawa materialnego, bo przecież, żeby sprawę ocenić, musi on dokonać jego wykładni.
NSA jednak oddalił skargę kasacyjną. Sąd zgodził się z interpretacją sądu I instancji, że nie ma podstaw do wznowienia postępowania sądowego w przypadku stwierdzenia niekonstytucyjności przepisów materialnych. NSA potwierdził, że sądy administracyjne nie stosują prawa materialnego. Wskazał jednocześnie, że podatnik w opisywanej sytuacji może wyeliminować wadliwą decyzję. Ale należy to zrobić w trybie wznowienia postępowania administracyjnego, a nie sądowego.
Wyrok jest prawomocny.
Sygn. akt IFSK668/05
Aleksandra Tarka