Pełnomocnicy podatników kwestionują przepisy określające podstawy skargi kasacyjnej. Wątpliwości ma również rzecznik praw obywatelskich. Możliwości zmian nie wyklucza sam NSA.
Zmiana reguł postępowania przez Naczelnym Sądem Administracyjnym obowiązująca od 2004 roku w związku z reformą sądownictwa administracyjnego wprowadziła niemałe zamieszanie. Zwłaszcza pełnomocnicy skarżących nie mogli przestawić się na sztywne rygorystyczne reguły skargi kasacyjnej. Ale musieli je stosować, bo przepisy dotyczące skargi kasacyjnego wprowadziły tzw. przymus adwokacki. Najbardziej boleśnie ten proces odczuli podatnicy, których skargi mogli sporządzać adwokaci, radcowie prawni oraz doradcy podatkowi. Dla podatników okazało się to dotkliwe nie tylko dlatego, że pełnomocnikom, którzy nie mieli doświadczenia kasacyjnego, trudniej było sporządzić dobrą skargę. Decydujące było to, że w przypadku podatników oddalona czy odrzucona skarga to straty finansowe.
Po ponad dwóch latach sytuacja się ustabilizowała. Jednak nadal zdarzają się źle napisane skargi. Wielu pełnomocników wskazuje, że powodem nie jest brak kompetencji, ale niejasne przepisy określające podstawy kasacji. Do Trybunału Konstytucyjnego trafiło co najmniej kilka skarg kwestionujących ich niekonstytucyjność (przykładowo sprawy o sygn. SK 34/05 i SK 61/05, które czekają na rozpoznanie).
Na problemy te zwrócił uwagę rzecznik praw obywatelskich w piśmie skierowanym do prezesa NSA.
Zdaniem RPO treść obowiązujących przepisów wpływa na zakres faktycznej dostępności skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym. NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, co oznacza, że sąd jest związany podstawami i wnioskami skargi.
RPO zasugerował, że z uwagi na powszechne przekonanie o konieczności zmiany należy rozważyć podjęcie prac legislacyjnych w zakresie podstaw kasacyjnych bez potrzeby oczekiwania na stanowisko Trybunału Konstytucyjnego.
O tym, że dyskusja dotycząca przepisów określających podstawy skargi kasacyjnej jest prowadzona na dobrym poziomie, zapewnia prezes Izby Finansowej Marek Zirk-Sadowski.
– Docierają do nas sygnały o zarzutach stawianych tym przepisom, ale może to dotyczyć nie tyle samego przepisu, ile praktyki. Jeżeli chodzi o sprawy oczekujące na rozstrzygnięcie w Trybunale Konstytucyjnym, będziemy z uwagą śledzić ich los – podkreśla prezes Zirk-Sadowski.
– Na razie NSA wstrzymuje się z ewentualnymi propozycjami zmian legislacyjnych, aby móc uwzględnić zarówno sugestie TK, rzecznika praw obywatelskich, jak i nasze doświadczenia orzecznicze – podkreśla prezes. Jego zdaniem będzie to dobrą podstawą do dyskusji legislacyjnej nad zmianami w przepisach procedury sądowo-administracyjnej.
NAJCIEKAWSZE WYROKI NSA DOTYCZĄCE SKARGI KASACYJNEJ
• Przytoczenie w skardze kasacyjnej przepisu prawa materialnego nieznanego ustawie należy do istotnej wadliwości skargi kasacyjnej – wyrok z 27 stycznia 2005 r., sygn. akt FSK 970/04
• W sytuacji, gdy w skardze kasacyjnej zarzuca się zarówno naruszenie prawa materialnego, jak i naruszenie przepisów postępowania, w pierwszej kolejności rozpoznaniu podlega ostatnio wymieniony zarzut – wyrok z 9 marca 2005 r., sygn. akt FSK 1724/04
• Błędy natury procesowej, które nie miały istotnego wpływu na wynik sprawy, nie dają podstawy do uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Nie stanowią one podstawy kasacyjnej – wyrok z 24 maja 2005 r., sygn. akt FSK 2321/04
• Nie wystarczy ograniczyć się do stwierdzenia, co ustaliły organy. Niezbędne jest wskazanie, które ustalenia zostały przyjęte przez sąd pierwszej instancji, a które nie – wyrok z 12 maja 2005 r., sygn. akt FSK 2123/04.
Aleksandra Tarka
Po ponad dwóch latach sytuacja się ustabilizowała. Jednak nadal zdarzają się źle napisane skargi. Wielu pełnomocników wskazuje, że powodem nie jest brak kompetencji, ale niejasne przepisy określające podstawy kasacji. Do Trybunału Konstytucyjnego trafiło co najmniej kilka skarg kwestionujących ich niekonstytucyjność (przykładowo sprawy o sygn. SK 34/05 i SK 61/05, które czekają na rozpoznanie).
Na problemy te zwrócił uwagę rzecznik praw obywatelskich w piśmie skierowanym do prezesa NSA.
Zdaniem RPO treść obowiązujących przepisów wpływa na zakres faktycznej dostępności skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym. NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, co oznacza, że sąd jest związany podstawami i wnioskami skargi.
RPO zasugerował, że z uwagi na powszechne przekonanie o konieczności zmiany należy rozważyć podjęcie prac legislacyjnych w zakresie podstaw kasacyjnych bez potrzeby oczekiwania na stanowisko Trybunału Konstytucyjnego.
O tym, że dyskusja dotycząca przepisów określających podstawy skargi kasacyjnej jest prowadzona na dobrym poziomie, zapewnia prezes Izby Finansowej Marek Zirk-Sadowski.
– Docierają do nas sygnały o zarzutach stawianych tym przepisom, ale może to dotyczyć nie tyle samego przepisu, ile praktyki. Jeżeli chodzi o sprawy oczekujące na rozstrzygnięcie w Trybunale Konstytucyjnym, będziemy z uwagą śledzić ich los – podkreśla prezes Zirk-Sadowski.
– Na razie NSA wstrzymuje się z ewentualnymi propozycjami zmian legislacyjnych, aby móc uwzględnić zarówno sugestie TK, rzecznika praw obywatelskich, jak i nasze doświadczenia orzecznicze – podkreśla prezes. Jego zdaniem będzie to dobrą podstawą do dyskusji legislacyjnej nad zmianami w przepisach procedury sądowo-administracyjnej.
NAJCIEKAWSZE WYROKI NSA DOTYCZĄCE SKARGI KASACYJNEJ
• Przytoczenie w skardze kasacyjnej przepisu prawa materialnego nieznanego ustawie należy do istotnej wadliwości skargi kasacyjnej – wyrok z 27 stycznia 2005 r., sygn. akt FSK 970/04
• W sytuacji, gdy w skardze kasacyjnej zarzuca się zarówno naruszenie prawa materialnego, jak i naruszenie przepisów postępowania, w pierwszej kolejności rozpoznaniu podlega ostatnio wymieniony zarzut – wyrok z 9 marca 2005 r., sygn. akt FSK 1724/04
• Błędy natury procesowej, które nie miały istotnego wpływu na wynik sprawy, nie dają podstawy do uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Nie stanowią one podstawy kasacyjnej – wyrok z 24 maja 2005 r., sygn. akt FSK 2321/04
• Nie wystarczy ograniczyć się do stwierdzenia, co ustaliły organy. Niezbędne jest wskazanie, które ustalenia zostały przyjęte przez sąd pierwszej instancji, a które nie – wyrok z 12 maja 2005 r., sygn. akt FSK 2123/04.
Aleksandra Tarka