W momencie przejścia jednostki na sprawozdawczość zgodną z MSR istnieje możliwość sterowania wynikiem. Nie ma jednak pewności, że wpłynie to pozytywnie na wynik finansowy.
Skutki stosowania innych zasad w związku z przejściem na MSR będą wpływały na wysokość wyniku finansowego. Często jednak będą miały wpływ bezpośrednio na kapitał własny i nie będą miały znaczenia przy ustalaniu wyniku.
Wiąże się to z różnicą w ujęciu pewnych zagadnień przez MSR i ustawę o rachunkowości. Wprawdzie zmiany, jakie zachodzą w polskich przepisach bilansowych, od ponad trzech lat idą w kierunku podobnych rozwiązań, jakimi posługują się międzynarodowe standardy, jednak nadal istnieje wiele rozbieżności. Wobec tego należy zwrócić uwagę, że MSR dają więcej możliwości wyboru zasad wyceny, podczas gdy polska ustawa najczęściej narzuca jedną.
– Poprawa wyniku w jednym okresie zwykle powoduje zmniejszenie wyniku w okresach następnych – twierdzi biegły rewident Konrad Przedpełski z Grant Thornton. Dla jednostek sporządzających sprawozdania finansowe po raz pierwszy zgodnie z MSSF Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR) wprowadziła MSSF1, który zawiera szereg zwolnień od retrospektywnego zastosowania MSSF.
– Jednym z ułatwień przy pierwszym tworzeniu sprawozdań według MSSF, jest możliwość zastosowania tzw. kosztu założonego dla rzeczowych środków trwałych, wartości niematerialnych i nieruchomości inwestycyjnych. Zwolnienie to pozwala na odcięcie się od ujęcia i wyceny tych składników aktywów w sprawozdaniu finansowym sporządzonym zgodnie z polskimi zasadami rachunkowości – dodaje Mirosław Matusik, Senior Manager w KPMG Audyt Sp. z o.o.
Wycena aktywów
Specjaliści uważają, że w polskich warunkach często spotykaną sytuacją w momencie przejścia na MSR jest wycena majątku trwałego w wartości godziwej.
– W takich przypadkach na moment przejścia jednostka dokonuje wyceny, która może zarówno podwyższać, jak i obniżyć dotychczasową wartość bilansową. W przyszłych okresach rosnąć będą koszty amortyzacji. Poprawia się więc prezentowana sytuacja finansowa w bilansie na moment przejścia, później trzeba się liczyć z tym, że zostanie to odzwierciedlone w wyniku jako koszt – mówi biegły rewident Anna Kazirod z Kancelarii Porad Finansowo-Księgowych dr Piotr Rojek.
Rozliczenie leasingu
Na kształtowanie wyniku finansowego mogą mieć wpływ również nieliczne różnice definicyjne. Zagadnienia dotyczące leasingu w ustawie o rachunkowości, jak też w MSR 17 różnią się od siebie. Zgodnie z ustawą musi być spełniony jeden z siedmiu warunków z art. 3 ust. 4, aby leasing uznać za finansowy. Natomiast według MSR leasing finansowy to umowa, na mocy której następuje przeniesienie całego ryzyka i pożytków wynikających z tytułu posiadania aktywów.
– Może się więc zdarzyć, że według ustawy o rachunkowości nie będzie leasingiem, który należy wykazać w księgach rachunkowych leasingobiorcy, leasing finansowy według MSR. W takim przypadku trzeba ujawnić istnienie aktywów, a z drugiej strony zobowiązań. Nie jest więc powiedziane, że automatycznie wynik zostanie podniesiony, może on również zostać obniżony – wyjaśnia Konrad Przedpełski.
Dodaje, ze gdyby jednostka przeszła na MSR i okazałoby się, że musi wykazać leasing – całą korektę dotyczącą lat ubiegłych musi ująć z zastosowaniem MSSF1, czyli odnieść na kapitał własny. W takim przypadku należy ująć taką zmianę w kapitale własnym na przykład na nierozliczony wynik lat poprzednich.
Istnieje jeszcze jedna różnica w zakresie leasingu. Ustawa o rachunkowości nie przewiduje w odróżnieniu od standardów leasingu zwrotnego. Polega on na tym, że jednostka sprzedaje firmie leasingowej środek trwały, aby wziąć go w leasing.
– Podkreśla, że jeśli jednostka przechodzi na zasady MSR, musi ewentualny zysk na sprzedaży rozłożyć w czasie na okres leasingu. Spowoduje to zmniejszenie wyniku w roku, w którym nastąpiła transakcja sprzedaży i wzięcia w leasing. Natomiast w latach następnych wynik zostanie podniesiony – wyjaśnia biegły rewident z Grant Thornton.
Programy motywacyjne
Kolejne różnice w ujęciu specjaliści upatrują w rozliczeniach programów motywacyjnych dla pracowników zarówno w formie akcji, jak i świadczeń pieniężnych. Polskie prawo bilansowe wymaga jedynie ujawnienia takich informacji, natomiast zgodnie z MSSF mają one wpływ na wynik finansowy.
– Konieczność ujmowania tego typu świadczeń zgodnie z MSSF może okazać się bardzo kosztowna dla wielu jednostek w Polsce. Dlatego też niektóre firmy przechodzące na MSSF, po dokonaniu oceny wpływu takiego programu, wycofały się z programu wynagradzania pracowników akcjami własnymi – uważa Mirosław Matusik z KPMG.
– Według MSSF można kapitalizować koszty finansowe w wartości środków trwałych, ale można ich też nie kapitalizować. Jeżeli więc jednostka przyjmie politykę niekapitalizowania kosztów finansowych – będzie to polityka inna niż według ustawy o rachunkowości i spowoduje, że w przyszłości będziemy z tytułu tej korekty mieli niższe odpisy amortyzacyjne, ponieważ podstawa, od której będzie się ich dokonywać, będzie niższa – dodaje Anna Sirocka, biegły rewident z Ernst & Young.
Agnieszka Pokojska