Spadkobiercy osób trzecich nie mają szans na odzyskanie podatku zapłaconego przez tych ostatnich. W razie ich śmierci nie mogą kontynuować postępowania podatkowego. Rozwiązanie takie jest jednak zgodne z ustawą zasadniczą - uznał Trybunał Konstytucyjny.
Zgodnie z art. 97 Ordynacji podatkowej, spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki podatnika. Praw takich nie mają jednak spadkobiercy osób trzecich odpowiedzialnych podatkowo, np. ich dzieci.
Według Trybunału Konstytucyjnego, nieobjęcie zasadą sukcesji tych ostatnich nie ma charakteru niekonstytucyjnego pominięcia i jest regulacją świadomie przyjętą przez ustawodawcę. TK przypomniał, że przedmiotem odpowiedzialności osoby trzeciej nie jest, jak w przypadku podatnika, konieczność zapłaty podatku wynikająca wprost z zobowiązania podatkowego, lecz obowiązek pokrycia długu, który powstaje w wyniku decyzji organu. –
Skoro odpowiedzialność podatnika i płatnika różni się w sposób zasadniczy od odpowiedzialności zobowiązanej podatkowo osoby trzeciej, to w innej sytuacji prawnej znajdują się także ich spadkobiercy – uzasadniała wyrok sędzia Ewa Łętowska.
Do Trybunału skargę konstytucyjną wniósł spadkobierca kobiety, którą urząd skarbowy uznał za tzw. osobę trzecią odpowiedzialną podatkowo za zaległości spółki należącej do jej brata. Kobieta ta zapłaciła podatek, ale zaskarżyła decyzję do sądu tłumacząc, że nigdy nie była wspólnikiem w spółce. Zmarła jednak, nie doczekawszy wyroku. Sprawę próbował kontynuować jej syn. Sąd odmówił mu jednak prawa do udziału w postępowaniu powołując się właśnie na art. 97 Ordynacji podatkowej.
– Podejście Trybunału jest słuszne. W sytuacji takiej jak ta może jednak dojść do naruszenia interesu spadkobierców. Niesłusznie zapłacony podatek pomniejsza masę spadkową, wskutek czego dochodzi do powstania szkody po stronie spadkobiercy.
Powinni oni mieć inną drogę, np. cywilną, dochodzenia swoich roszczeń wobec Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 77 konstytucji każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej, a ustawa nie może zamykać drogi do dochodzenia naruszonych praw – uważa Małgorzata Sobońska, adwokat z firmy doradztwa podatkowego MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy. Sygn. akt SK 46/05
Marcin Musiał