15 lat unijnego VAT-u w Polsce - prawie 100 nowelizacji i ponad 160 tys. interpretacji

15 lat unijnego VAT-u w Polsce - prawie 100 nowelizacji i ponad 160 tys. interpretacji
W ciągu 15 lat obowiązywania unijnego VAT-u w Polsce miało miejsce 35 nowelizacji dyrektyw VAT-owskich i 60 nowelizacji polskiej ustawy o podatku od towarów i usług (ptu). W tym czasie Minister Finansów wydał ponad 160 tys. indywidualnych interpretacji przepisów ptu, zapadło ponad 20 tys. wyroków NSA i ponad 41 tys. WSA dot. VAT - wynika z podsumowania firmy Crido.

Różne twarze unijnego VAT-u w Polsce

  • 552 wyroki TSUE w zakresie VAT, z czego 43 dotyczące polskiego podatku od towarów i usług (ptu),
  • 60 uchwał NSA dotyczących ptu,
  • ponad 20 tysięcy wyroków NSA i ponad 41 tysięcy WSA dotyczących ptu,
  • ponad 160 tysięcy interpretacji indywidualnych wydanych przez Ministra Finansów w sprawach ptu,
  • 35 nowelizacje dyrektyw VAT-owskich i 60 ustawy o ptu

 – to bilans 15 lat unijnego VAT-u w Polsce wg opracowanej przez doradców podatkowych z CRIDO „Kroniki 15 lat unijnego VAT-u w Polsce”.

Autopromocja

1 maja 2004 Polska weszła do Unii Europejskiej. Od tego momentu zaczęła obowiązywać ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, dostosowująca polskie prawodawstwo do unijnego. Liczyła ona 176 artykułów, podczas gdy jej poprzedniczka zaledwie 56 artykułów i o przeszło 100 000 znaków mniej.

Obok nowych obowiązków (np. związanych ze składaniem informacji podsumowujących czy deklaracji Intrastat), podatnicy VAT zyskali nowe oręże do prowadzenia sporów z fiskusem – orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), co zaowocowało 43 wyrokami dotyczącymi polskiego VAT-u, które stanowiły 8% całej puli wyroków TSUE wydanych od 1 maja 2004 w sprawach podatku od wartości dodanej. Z pierwszym zapytaniem prejudycjalnym dotyczącym zgodności ustawy o VAT z dyrektywą unijną wystąpił do TSUE (wówczas jeszcze: ETS) w czerwcu 2006 roku WSA w Łodzi.

Kronika 15 lat unijnego VAT-u w Polsce - pobierz Raport

Rewolucja w 2004 roku była dopiero początkiem zmian. Niemalże każdego kolejnego roku ustawa o VAT była nowelizowana. Niektóre z przepisów usunięto, wiele zmodyfikowano, a jeszcze inne dodano, wprowadzono nowe mechanizmy i instrumenty, a pewne artykuły dostosowano do przyspieszającej informatyzacji. Prawdopodobnie mało kto się spodziewał, że w ciągu 15 lat na gruncie podatku od towarów i usług dojdzie do tylu znaczących dla podatników i prowadzonych przez nich działalności gospodarczych zmian - mówi Roman Namysłowski, partner zarządzający odpowiedzialny za zespół podatkowy w CRIDO.

 W ciągu 15 lat unijnego VAT-u w Polsce dyrektywy unijne dotyczące VAT zostały zmienione 35 razy, a ustawa o ptu – 60 razy. Największą nowelizację przyniósł rok 2014. Objęła ona kluczowe elementy rozliczenia VAT, w tym m.in. oderwanie momentu rozliczania VAT od daty wystawienia faktur czy zredefiniowanie pojęcia podstawy opodatkowania. Natomiast 3 lata wcześniej, w 2011 roku, wprowadzona została nowa matryca stawek VAT i pojawiły się nowe stawki VAT (5%, 8% i 23%), które miały mieć charakter tymczasowy. Stosowane są jednak do dzisiaj.

Polecamy: Biuletyn VAT

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Skąd ta luka w VAT?

Jedną z kluczowych zmian związanych z wejściem Polski do UE było zastąpienie eksportu wewnątrzwspólnotową dostawą towarów, a importu – wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów w odniesieniu do transakcji towarowych pomiędzy państwami członkowskimi.

To tymczasowe rozwiązanie, wprowadzone do prawa unijnego jeszcze w 1993 roku, stało się największym błędem unijnego prawodawcy – doprowadziło bowiem do miliardowych wyłudzeń VAT w całej Unii Europejskiej – mówi Roman Namysłowski.

W momencie wejścia do Unii świadomość istnienia zjawiska wyłudzania podatku VAT i przestępstw karuzelowych prawie nie istniała. Z czasem polski rynek stawał się coraz bardziej atrakcyjny dla międzynarodowych oszustów. Rozwiązania korzystne dla uczciwego biznesu i zmniejszające obciążenia administracyjne dla przedsiębiorców, typu likwidacja w 2008 sankcji VAT czy wprowadzenie w 2009 możliwości stosowania kwartalnych deklaracji VAT wskazywane są dzisiaj jako zmiany, które przyspieszyły wzrost luki VAT w Polsce.

Swoich pierwotnych założeń, tj. ograniczenia wyłudzeń VAT, nie spełnił również wprowadzony w 2011 obowiązek stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia w odniesieniu do handlu złomem. Przede wszystkim ze względu na punktowość działania tego mechanizmu i ograniczenie stosowania jedynie do wybranych grup towarowych. Dzisiaj wyraźnie widać, że przestępcy byli zdecydowani szybsi w znajdowaniu nowych sposobów oszustw niż legislator w zatykaniu dziur w systemie. Również wymiana informacji pomiędzy służbami ścigania a skarbówką, była zbyt mało wydajna. Brakowało zaawansowanych narzędzi IT i świadomości skali wyłudzeń – podsumowuje Namysłowski.

 W 2015 nadszedł czas kolejnych propozycji zmian wynikających z potrzeby zwalczania nieprawidłowości na gruncie VAT. Powołana przez Ministra Finansów Rada Konsultacyjna przygotowała raport, w którym m.in. wskazała na rozwiązania, w tym związane z digitalizacją i szybszą wymianą informacji. W kolejnym roku pojawiły się przepisy, które wprowadziły tzw. klauzulę nadużycia prawa na gruncie przepisów o VAT, a 1 sierpnia 2016 roku został opublikowany tzw. pakiet paliwowy, którego celem było wyeliminowanie wyłudzeń w związku z unijnym obrotem paliwami ciekłymi.  Wyłudzenia VAT w kolejnych obszarach gospodarki spowodowały, że w 2017 polski ustawodawca przyjął kolejne zmiany celem ograniczenia wyłudzeń VAT, m.in. duzi podatnicy stracili możliwość składania kwartalnych deklaracji VAT.

2019 to rok dalszych zmian w VAT, w tym również nakierowanych na uszczelnianie systemu ptu. Obecnie w trakcie procedowania jest wiele zmian, w tym m.in. udostępnienie tzw. białej listy podatników, wprowadzenie nowej struktury JPK czy obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności dla wybranych branż.

Postępująca informatyzacja i digitalizacja

 W 2008 polscy podatnicy VAT zyskali prawo do składania w drodze elektronicznej m.in. deklaracji VAT-7 i informacji podsumowującej (VAT-UE). Był to pierwszy, istotny krok w kierunku informatyzacji systemu VAT. Rok 2010 przyniósł kolejne sygnały szybko nadciągającej digitalizacji systemu podatkowego, m.in. Polska jako pierwszy kraj w UE przygotowała projekt zmian wprowadzających przyjazne podatnikom e-fakturowanie. W ten trend wpisał się nawet NSA, który w 2010 potwierdził, że podatnik może wystawiać faktury za pomocą programów komputerowych, wysyłać je pocztą elektroniczną w postaci plików PDF, a odbiorca może je wydrukować i odliczyć z nich VAT.

Krokiem milowym było wprowadzenie w 2016 JPK-ów – w pierwszej kolejności dla dużych przedsiębiorstw. Po tych pierwszych doświadczeniach z JPK-ami, w 2017 postępująca informatyzacja raportowania VAT wkroczyła w kolejny etap – od 1 stycznia obowiązek raportowania danych w formie Jednolitego Pliku Kontrolnego objął małych i średnich przedsiębiorców. Było to też działanie istotne z perspektywy walki z luką podatkową w VAT i podążało za wcześniejszymi propozycjami, choćby Rady Konsultacyjnej przy Ministrze Finansów z 2015 roku obejmujących m.in. wprowadzenie centralnego rejestru faktur, mechanizmu podzielonej płatności, ograniczenia płatności gotówkowych czy eliminacji rozliczeń kwartalnych. Najbliższa przyszłość systemu VAT w Polsce to dalsza informatyzacja i digitalizacja rozliczeń oraz kontaktów z organami podatkowymi. W efekcie, dalsze uszczelnianie systemu podatkowego, ważne z perspektywy budżetu państwa i skuteczniejsze ściganie oszustów podatkowych – ważne z perspektywy uczciwych przedsiębiorców – podsumowuje Roman Namysłowski.

Informacje dodatkowe (dane na dzień 24 kwietnia 2019)

  1. Interpretacje indywidualne w zakresie VAT wydane od 01.05.2004, według danych dostępnych w SIP MF:160.028
  2. Orzeczenia TSUE wydane od 01.05.2004 w sprawach z zakresu VAT:552
  3. Orzeczenia TSUE wydane od 01.05.2004 w sprawach z zakresu VAT w polskich sprawach:43
  4. Nowelizacje dyrektyw – łącznie 35:
    1. 2006/112/WE –24 nowelizacje.
    2. 7/388/EWG – VI dyrektywa –8 nowelizacji, przy czym jako nowelizację ujęto zmiany dyrektywy VAT wprowadzone wskutek rozszerzenia grona państw członkowskich UE w 2004 i 2007 r.
    3. 2008/9/WE – dyrektywa zwrotowa dla podatników z państw UE –1 nowelizacja
    4. 79/1072/EWG – VIII dyrektywa zwrotowa dla podatników z państw UE (dyrektywa poprzedzająca dyrektywę 2008/9) –2 nowelizacje.
    5. 86/560/EWG – XIII dyrektywa zwrotowa dla państw spoza UE –brak nowelizacji
  5. Nowelizacje ustawy o VAT –60 nowelizacji, przy czym jako jedną nowelizację ujęto wszystkie zmiany ustawy o VAT wchodzące w życie tego samego dnia, nawet jeśli wynikają z kilku różnych ustaw nowelizujących.
  6. Uchwały NSA w sprawach dotyczących VAT wydane od 01.05.2004, według danych dostępnych w CBOSA:60 uchwał
  7. Prawomocne wyroki NSA w sprawach dotyczących VAT wydane od 01.05.2004, według danych dostępnych w CBOSA:20.062 wyroków
  8. Prawomocne wyroki WSA w sprawach dotyczących VAT wydane od 01.05.2004, według danych dostępnych w CBOSA:41.743 wyroków

Kronika 15 lat unijnego VAT-u w Polsce - pobierz Raport

Księgowość
MF: Przedłużenie terminów podatkowych dla poszkodowanych w wyniku powodzi z września 2024 r.
20 wrz 2024

W czwartek, 19 września zostało opublikowane i zaczęło obowiązywać rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie przedłużenia niektórych terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego w związku z powodzią we wrześniu 2024 r. 

Podatnicy poszkodowani w powodzi zapłacą tegoroczne podatki w 2025 roku [projekt rozporządzenia Ministra Finansów]
19 wrz 2024

W dniu 18 września 2024 r. opublikowano projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie przedłużenia niektórych terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego w związku ze stanem klęski żywiołowej. Rozporządzenie to ma pomóc przedsiębiorcom poszkodowanym we wrześniu br. powodzią na obszarze części województwa dolnośląskiego, opolskiego oraz śląskiego - poprzez odroczenie terminów zapłaty podatków i zaliczek na podatki. 

Dyrektywę UE o adekwatnych wynagrodzeniach minimalnych trzeba wdrożyć w Polsce jeszcze w 2024 roku. Co się zmieni w płacy minimalnej? Od kiedy?
17 wrz 2024

Do 15 listopada 2024 kraje członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane są do implementacji do porządku krajowego, przepisów kolejnej dyrektywy. Mowa tu o dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej, która wprowadza szereg regulacji dotyczących sposobu i częstotliwości określania przez Rząd minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Stawka 0% VAT do końca 2024 r. na darowizny towarów i usług dla powodzian. Konieczna pisemna umowa z OPP, JST, podmiotem leczniczym lub RARS
17 wrz 2024

Minister Finansów wydał rozporządzenie, które wprowadza możliwość stosowania obniżonej do 0% stawki podatku VAT dla darowizn (przekazywanych już od 12 września 2024 r.) wszelkiego rodzaju towarów lub usług niezbędnych do wsparcia poszkodowanych w trwającej obecnie powodzi. Ale ta preferencyjna stawka VAT dotyczy wyłącznie darowizn realizowanych za pośrednictwem organizacji pożytku publicznego, jednostek samorządu terytorialnego, podmiotów leczniczych i Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.

ZUS: można zapłacić składki z 2024 r. do 15 września 2025 r. bez odsetek. Trzeba złożyć oświadczenie o poszkodowaniu w powodzi
17 wrz 2024

Przedsiębiorcy poszkodowani przez powódź mogą opłacić składki za okres od 1 sierpnia do 31 grudnia br. dopiero we wrześniu 2025 r., bez naliczania odsetek za zwłokę - poinformował we wtorek PAP rzecznik prasowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Paweł Żebrowski.

Pies w kosztach firmy. Fiskus zmienił zdanie, bo nie znalazł związku pomiędzy wydatkami a przychodem
17 wrz 2024

Fiskus zmienił zdanie w sprawie kosztów firmowych dotyczących psa. Chodziło o możliwość zaliczenia w kosztach uzyskania przychodu wydatków na zakup i utrzymanie psa, który służył jako reklama promująca ofertę spółki.

Od 300 do 1200 zł miesięcznie składki będzie musiał zapłacić przedsiębiorca? Zryczałtowana składka zdrowotna być może stanie się faktem
17 wrz 2024

Od 300 do 1200 zł miesięcznie składki będzie musiał zapłacić przedsiębiorca? zryczałtowana składka zdrowotna być może stanie się faktem. Konfederacja Lewiatan postuluje za obniżeniem składki zdrowotnej dla przedsiębiorców i uproszczenie sposobu jej opłacania poprzez wprowadzenie zryczałtowanych stawek

MF: od 1 października przez infolinię KAS podatnik dostanie indywidualną informację o swoich sprawach
16 wrz 2024

Ministerstwo Finansów poinformowało, że od 1 października 2024 r. pracownicy urzędów skarbowych i Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) będą udzielać odpowiedzi na pytania podatników na jednej ogólnopolskiej infolinii KAS pod numerami: (+48) 22 330 03 30 – dla połączeń z telefonów komórkowych i 801 055 055 – dla połączeń z telefonów stacjonarnych. Tak jak do te pory podatnicy uzyskają pod tymi numerami ogólną informację podatkową i celną. Istotną nowością będzie możliwość uzyskania na tej infolinii informacji dotyczących indywidualnych spraw podatnika objętych tajemnicą skarbową po potwierdzeniu tożsamości kodem telePIN.

Doradca podatkowy w todze i z większymi kompetencjami. Od 2025 roku? Założenia nowelizacji
16 wrz 2024

Minister Finansów chce zmienić szereg przepisów ustawy o doradztwie podatkowym. W dniu 16 września 2024 r. opublikowano założenia projektu nowelizacji, zgodnie z którymi m.in. doradcy podatkowi w sądzie mieliby nosić togi, tak jak inne zawody prawnicze (adwokaci, radcowie prawni, prokuratorzy). Rozszerzony ma zostać zakres spraw, w których doradcy podatkowi będą mogli wydawać opinie. Ponadto zmiany zajdą w zasadach egzaminu na doradcę podatkowego i w kompetencjach organów KIDP.

Grecja sięga do kieszeni turystów! 20 euro podatku zapłaci każdy pasażer wysiadający na Mykonos i Santorini
16 wrz 2024

Grecja wprowadza podatek dla turystów. Każdy pasażer wycieczkowca wysiadający na greckiej wyspie Mykonos i Santorini będzie musiał zapłacić podatek w wysokości 20 euro w szczytowym sezonie turystycznym. Tak ogłosiła minister turystyki Grecji Olga Kefalogianni. W innych portach opłata wyniesie 5 euro.

pokaż więcej
Proszę czekać...