W urzędach skarbowych trwa weryfikowanie rocznych rozliczeń podatników. Urzędnicy - jak co roku - poza drobnymi uchybieniami z pewnością natrafią też na przypadki, kiedy będą mogli mieć uzasadnione podejrzenie, że doszło do wykroczenia lub przestępstwa skarbowego.
Sprawdzą ponadto podatników, którzy wyjechali za granicę, tam osiągali dochody, ale nie złożyli zeznania i nie zapłacili podatku. W niektórych sytuacjach jedyną alternatywą wobec wyroku skazującego może być dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.
Kto składa wniosek
W toku postępowania przedstawiciel administracji skarbowej informuje podejrzanego o możliwości złożenia wniosku. Można go złożyć pisemnie lub ustnie do protokołu. Jeśli sprawca przestępstwa jest osobą dorosłą, może to zrobić osobiście. Z kolei w przypadku osoby, która nie ukończyła 18 lat – wniosek składa za niego przedstawiciel ustawowy. Jeśli sprawca zdecyduje się wystąpić z wnioskiem, organ musi poinformować go o wymogach, które trzeba spełnić. A te są dość rygorystyczne. Jednak ich spełnienie daje szansę na to, że właściwy organ zamiast aktu oskarżenia wniesie do sądu wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.
Warunki do spełnienia
Wymogi ubiegania się o możliwość dobrowolnego poddania się odpowiedzialności zostały ściśle określone w kodeksie karnym skarbowym. I tak należy uiścić należność publicznoprawną, czyli np. podatek, jeżeli w związku z przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło jego uszczuplenie. Należy też opłacić karę grzywny, której wysokość będzie zróżnicowana w zależności od tego, czy chodzi o przestępstwo czy wykroczenie skarbowe. W przypadku przestępstwa będzie to kwota co najmniej 299,70 zł, a w przypadku wykroczenia należy zapłacić grzywnę w wysokości co najmniej 89,91 zł. Aby sprawca mógł liczyć na zezwolenie, ma też obowiązek zapłacić co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania. Te z kolei w sprawie o przestępstwo skarbowe wynoszą 1/10 minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w czasie złożenia wniosku, i 1/12 minimalnego wynagrodzenia w sprawie o wykroczenie skarbowe. Obecnie będą to co najmniej kwoty odpowiednio 89 i 74 zł (po obliczeniu zaokrągla się je w dół do pełnych złotych). Należy jednak pamiętać, że sąd – zezwalając na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności – może też ustalić rzeczywiste koszty postępowania, nie tylko zryczałtowane.
W postępowaniu, w którym przewidziane jest obowiązkowe orzeczenie przepadku przedmiotów, na sprawcę nałożono szczególne obowiązki. Składając wniosek, musi on wyrazić zgodę na ich przepadek, a dopiero w razie niemożności złożenia tych przedmiotów – uiścić równowartość pieniężną. Jeśli dojdzie do orzeczenia przepadku przedmiotów, ściągnięcia ich równowartości pieniężnej lub obowiązku uiszczenia ich równowartości, sprawca zostaje zwolniony z obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej. Dopiero po dopełnieniu tych obowiązków sprawca może liczyć na pomyślne zakończenie negocjacji. Z pewnością korzystne dla sprawców jest to, że przepisy nie wymagają od nich osobistego wypełniania wymienionych obowiązków. Liczy się sam fakt ich spełnienia. Nieistotne jest, kto na rachunek sprawcy będzie je świadczył: on sam czy osoba trzecia.
Zdarza się, że organ podatkowy uzależnia skierowanie wniosku od spełnienia dodatkowych warunków. Zależy to w głównej mierze od okoliczności popełnienia czynu zabronionego, wartości wyrządzonej szkody i postawy podatnika.
Dwa etapy
Samo postępowanie przebiega dwuetapowo: przed finansowym organem postępowania przygotowawczego, do którego sprawca składa wniosek o zezwolenie, oraz przed sądem, do którego występuje finansowy organ postępowania przygotowawczego z wnioskiem o udzielenie zezwolenia.
Jeśli organ zdecyduje o przyjęciu wniosku, kieruje go do sądu, który decyduje o wydaniu zezwolenia. Oczywiście wina sprawcy i okoliczności popełnienia czynu nie mogą budzić wątpliwości. Pozytywne rozpatrzenie wniosku skutkuje wydaniem wyroku o udzieleniu pozwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Korzystna dla podatnika decyzja sądu oznacza brak wpisu do rejestru skazanych, a sprawę odpowiedzialności karnej za dany czyn uważa się za zakończoną.
Wniosek nie pomoże
Nie zawsze dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest dopuszczalne. Dotyczy to sytuacji, w których za przestępstwo skarbowe grozi kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności, przestępstwo zagrożone karą grzywny popełnione zostało w warunkach uzasadniających obligatoryjne zastosowanie nadzwyczajnego obostrzenia kary lub sytuacji, gdy co do przedmiotu podlegającego przepadkowi zgłoszono interwencję i nie została ona cofnięta do czasu wniesienia aktu oskarżenia do sądu.
Edyta Wereszczyńska