NOWE PRAWO
Od 1 stycznia 2007 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wzrosło z 899,10 zł do 936 zł. Ponieważ od płacy minimalnej uzależnionych jest wiele kar wymierzanych na podstawie kodeksu karnego skarbowego, podwyżkę odczują podatnicy, którzy w tym roku popełnią przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Minimalne wynagrodzenie za pracę stanowi bowiem wskaźnik bazowy dla określenia wysokości kar grzywny. Ma również znaczenie w odniesieniu do rozgraniczenia przestępstw i wykroczeń skarbowych, a także wpływa na ustalenie małej, dużej i wielkiej wartości czynu zabronionego.
Wyższa stawka dzienna
Sąd może orzec grzywnę zarówno za przestępstwa, jak i wykroczenia skarbowe. Przy czym w pierwszym przypadku określa ją zawsze w stawkach dziennych, a w drugim - kwotowo. W obu wariantach wysokość grzywny została powiązana z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę.
- Sąd, wyznaczając karę grzywny za przestępstwa skarbowe, musi określić zarówno liczbę stawek dziennych, jak i wysokość jednej stawki - mówi Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy z Kancelarii Ożóg i Wspólnicy.
Liczba stawek nie może być niższa niż 10 i wyższa niż 720. Nasz rozmówca przypomina, że przy ustalaniu wysokości stawki dziennej sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe, a także możliwości zarobkowe. Sąd jest również zobowiązany do wyznaczenia wysokości stawki w granicach od kwoty równej 1/30 minimalnego wynagrodzenia do czterystukrotności tej kwoty. Łatwo zatem policzyć, że w tym roku najniższa stawka dzienna wyniesie 31,2 zł, natomiast maksymalna - 12 480 zł.
Oznacza to, że w 2007 roku za przestępstwa skarbowe sądy będą orzekać tytułem kary grzywny najmniej 312 zł, a najwięcej 8 985 600 zł albo 13 478 400 zł w razie nadzwyczajnego obostrzenia kary.
W przypadku przestępstw popełnionych w ubiegłym roku, w których orzeczenie zapadnie dopiero w 2007 roku, pojawia się pytanie, czy do ustalenia wysokości grzywny sąd powinien zastosować wynagrodzenie minimalne obowiązujące w zeszłym czy już w tym roku. Andrzej Nikończyk wyjaśnia, że w tym wypadku przy wyznaczaniu wysokości stawki dziennej sąd powinien uwzględniać wysokość płacy minimalnej z daty orzekania w I instancji, a nie z daty popełnienia przestępstwa.
- Wynika to z faktu, że kara jest wymierzana w stawkach dziennych i zmiana wysokości wynagrodzenia nie wpływa bezpośrednio na zmianę wysokości kary za dane przestępstwo, gdyż określana jest ona przez sąd wyłącznie jako liczba stawek, a nie jako suma ich liczby i wysokości stawki dziennej - stwierdził nasz rozmówca.
Zdaniem eksperta, przepis art. 23 par. 3 kodeksu karnego skarbowego określający granice wysokości stawki dziennej jest przepisem skierowanym do sądu (proceduralnym, a nie materialnym). Dlatego też powinien się odnosić do chwili określania wysokości tej stawki (tj. działania sądu), a nie chwili popełnienia przestępstwa (działania sprawcy).
Grzywny za wykroczenia
Kara grzywny za wykroczenia skarbowe zawsze określana jest kwotowo. Sąd wymierza ją w granicach od 1/10 do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2007 roku wyniesie ona od 93,6 zł do 18 720 zł. Kodeks karny skarbowy reguluje także wysokość grzywny za wykroczenia nałożonej w mandatowym oraz nakazowym trybie postępowania. Adrian Artowicz, doradca podatkowy z Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej wyjaśnia, że możliwość wymierzenia kary grzywny w postępowaniu mandatowym zachodzi w przypadku wykroczeń skarbowych jedynie wówczas, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości.
- Warunkiem nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego jest wyrażenie przez sprawcę wykroczenia skarbowego zgody na jego przyjęcie - dodaje ekspert.
Maksymalna wysokość grzywny nałożonej w tym trybie postępowania nie może przekroczyć podwójnej wysokości wynagrodzenia minimalnego. W 2006 roku była to kwota 1798,2 zł, a już dziś wynosi 1872 zł. Wyrokiem nakazowym w 2007 roku sąd będzie mógł natomiast nałożyć grzywnę nieprzekraczającą 9360 zł (dziesięciokrotność płacy minimalnej), czyli o 369 zł większą niż w roku ubiegłym.
Wykroczenie, a nie przestępstwo
Paweł Jabłonowski, prawnik z Kancelarii Chałas i Wspólnicy, zwraca uwagę, że wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę, oprócz negatywnych skutków w postaci wyższych kar grzywny, może mieć również korzystne konsekwencje dla podatników, którzy dopuścili się przewinień.
- Dzięki podwyżce płacy minimalnej wzrośnie granica pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem opierająca się na wartości dokonanego uszczuplenia. Oznacza to, że część nieuczciwych podatników zostanie zakwalifikowana jako sprawcy wykroczenia, a nie przestępstwa skarbowego - stwierdził nasz rozmówca.
Chodzi o to, że zgodnie z kodeksem karnym skarbowym, o uznaniu czynu za przestępstwo lub wykroczenie często decyduje tzw. ustawowy próg, tj. pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia. W 2006 roku wynosił on 4495,5 zł, a obecnie 4680 zł. Jeżeli zatem uszczuplona lub narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna albo wartość przedmiotu czynu nie przekroczy wskazanej kwoty, przewinienie podatnika zostanie zakwalifikowane jako wykroczenie skarbowe.
Wysokość płacy minimalnej ma także znaczenie przy ustalaniu małej, dużej i wielkiej wartości czynu zabronionego. Te ustawowe pojęcia wpływają na wymiar kary (w tym na zastosowanie instytucji nadzwyczajnego obostrzenia) i przesądzają często o łagodniejszej lub surowszej kwalifikacji czynu. Po podwyżce płacy minimalnej, aby wartość czynu została uznana za małą, nie będzie mogła przekroczyć 187 200 zł w czasie jego popełnienia, duża to ponad 468 000 zł, a wielka musi przekraczać 936 000 zł.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Magdalena Majkowska