Rozmowa z TOMASZEM MICHALIKIEM, doradcą podatkowym z MDDP
Niedawno Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że od ustanowienia przed 1 maja 2004 r. użytkowania wieczystego nieruchomości nie trzeba płacić VAT. Część gmin jednak uwzględniła VAT w rocznych opłatach za to użytkowanie, które musieli uiścić użytkownicy nieruchomości. Co w takiej sytuacji mogą zrobić użytkownicy?
- Warto przede wszystkim podkreślić, że uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego trafnie wskazuje, że ustanowienie użytkowania wieczystego należy uznać za dostawę towarów. W konsekwencji oznacza to, że ustanowienie użytkowania wieczystego przed 1 maja 2004 r. nie podlegało opodatkowaniu. Tym samym jeżeli gmina doliczyła VAT do opłaty, to podatek ten był nienależny. Wynika z tego, że użytkownik mógł zapłacić za dużo i obecnie ma prawo wystąpić do gminy o zwrot takiej nadpłaty.
O odzyskanie nienależnie zapłaconego podatku mogą wystąpić zarówno indywidualni właściciele np. mieszkań, jak i firmy będące podatnikami VAT. W tym drugim przypadku rzecz jest nieco bardziej skomplikowana ze względu na to, iż podatnicy prawdopodobnie odliczyli naliczony podatek. W stanie prawnym obowiązującym od 1 czerwca 2005 r. wydaje się, że dokonane odliczenie nie musi być korygowane.
- W przepisach odnoszących się do podatku VAT nie ma ograniczeń czasowych, które stosowałyby się do takich specyficznych przypadków.
Niektóre gminy, jak już wspomniano, powiększyły roczną opłatę o VAT. Inne jednak zawarły ten podatek w samej opłacie. W jaki sposób uwzględnienie podatku w rocznej opłacie wpływa na sytuację użytkowników, którzy będą chcieli wystąpić o zwrot nadpłaty?
- To dość skomplikowany przypadek. Jeżeli VAT został zawarty w opłacie, czyli faktycznie nie została ona podwyższona, to osoba niebędąca podatnikiem VAT, nie ma w gruncie rzeczy powodów do wystąpienia wobec gminy z roszczeniami o zmianę wysokości opłaty. Ona nie została bowiem nadmiernie obciążona. Nieco inaczej jest jednak w przypadku podatników VAT. Jeżeli otrzymali od gminy fakturę VAT i odliczyli podatek naliczony z tego tytułu, to w stanie prawnym obowiązującym od 1 maja 2004 r. do momentu zmiany przepisów o VAT, czyli do 1 czerwca 2005 r., nie mieli podstaw do odliczenia tego podatku. Tacy podatnicy, jeżeli oczywiście odliczyli VAT z faktury, która faktycznie nie dokumentowała sprzedaży opodatkowanej, powinni w zasadzie dokonać korekty VAT za ten okres.
Czy taka korekta pociągnęłaby za sobą konieczność zapłaty odsetek od zaległości podatkowych?
- To zależy od sytuacji konkretnego podatnika. Jeżeli miał on nadwyżkę podatku należnego lub na skutek korekty taka nadwyżka pojawiłaby się, to taka sytuacja może mieć miejsce.
Jakie znaczenie dla sytuacji użytkowników wieczystych będących podatnikami VAT ma zmiana przepisów ustawy o VAT, które zaczęły obowiązywać od 1 czerwca 2005 r.?
- Z regulacji art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT, które, weszły w życie 1 czerwca 2005 r. wynika, że jeżeli transakcja nie podlegała opodatkowaniu, ale kwota wykazana na fakturze została uregulowana, wówczas VAT z takiej faktury może zostać odliczony.
Ewentualna zaległość dotyczyłaby faktur z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste wystawionych od 1 maja 2004 r. do 1 czerwca 2005 r. - oczywiście pod warunkiem że kwoty wynikające z faktur za użytkowanie wieczyste po 1 czerwca 2005 r. zostały uregulowane.
Rozmawiał Krzysztof Tomaszewski