Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Podatnicy pozbawieni prawa do odliczenia VAT od paliwa do samochodów mają szansę na odzyskanie swoich pieniędzy. Jest już pierwsze orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu potwierdzające, że polskie regulacje ograniczające odliczenia VAT są niezgodne z prawem unijnym. Wyrok jest ważny dla tych podatników, którzy musieli zaprzestać odliczania VAT w związku z wprowadzeniem tzw. wzoru Lisaka.
Choć wyrok jest nieprawomocny i wiąże tylko w konkretnej sprawie, na pewno zostanie wykorzystany przez innych przedsiębiorców. Do występowania o zwrot nadpłaty zachęcają również eksperci podatkowi.
Sąd po stronie podatnika
Spór z fiskusem, który może przesądzić o losie tysięcy innych podatników, wygrała spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ze Śląska. W lipcu ubiegłego roku organy podatkowe zakwestionowały rozliczenie VAT za I kwartał 2005 roku. Uznały, że spółka bezpodstawnie odliczyła VAT z faktur dokumentujących zakup paliwa do samochodu, który nie spełniał wymogów ze wzoru Lisaka.
Ostatecznie spór trafił do WSA, który przyznał rację spółce. W pisemnym uzasadnieniu wyroku sąd wyjaśnił, że art. 88 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT sprzeciwia się celowi i treści VI Dyrektywy, zwłaszcza jej art. 17 ust. 6. Jak podkreślił WSA, niezgodność ta dotyczy tych sytuacji, w jakich rozszerzono zakres ograniczenia rzeczywiście stosowanego przed wejściem w życie VI Dyrektywy do polskiego porządku prawnego. Zdaniem sądu polski ustawodawca nie miał prawa po wejściu Polski do UE wprowadzać przepisów, które ograniczałyby prawo do odliczenia VAT bardziej niż przepisy obowiązujące w momencie akcesji.
Orzeczenie jest korzystne nie tylko dla podatników, których pozbawiono prawa do odliczenia podatku. W ocenie sądu, jeżeli zaistniały sytuacje, w których polskie przepisy zmniejszały zakres ograniczenia podatku naliczonego na korzyść podatników, wówczas to im należy przyznać pierwszeństwo.
W orzeczeniu sąd odniósł się także do powoływanego przez organy podatkowe wyroku TK z 19 września 2006 r. Trybunał orzekł wówczas o zgodności przepisu wprowadzającego wzór Lisaka z konstytucją. Jednak WSA przypomniał, że nie ma on znaczenia dla omawianej sprawy. TK orzekał o zgodności z konstytucją, a nie z prawem wspólnotowym. A prawo wspólnotowe jest nadrzędne nad prawem krajowym, w tym także prawem konstytucyjnym.
Stanowisko WSA jak na razie jest jednostkowe. Co więcej, może zostać jeszcze zakwestionowane przez NSA. Niemniej jednak argumentacja składu orzekającego wrocławskiego WSA poparta licznymi orzeczeniami ETS wydaje się niezwykle mocna.
- Podatnicy, którzy opierając się na literalnej wykładni art. 88 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT nie dokonywali odliczeń podatku naliczonego związanego z zakupami paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, z uznaniem powinni przywitać omawiane orzeczenie sądowe - mówi Robert Krasnodębski, radca prawny z kancelarii Weil, Gotshal & Manges.
Będą wnioski o zwrot
Przyjęta przez sąd interpretacja zdaniem eksperta stwarza silne argumenty przemawiające za możliwością występowania z wnioskami o zwrot nadpłat powstałych na skutek zawyżania wysokości zobowiązań podatkowych w związku z pozbawieniem podatników - niezgodnie z prawem europejskim - prawa do pomniejszania podatku należnego.
- Zainicjowane przez podatników postępowania w sprawie stwierdzenia nadpłaty, jeżeli organy podatkowe wydadzą decyzje negatywne, znaleźć mogą swój finał w sądzie, który podzielić może argumentację o niezgodności w tym zakresie polskiego prawa z prawem wspólnotowym - wyjaśnia nasz rozmówca.
Podobnego zdania jest Adrian Jonca, doradca podatkowy Beiten Burkhardt. Jego zdaniem państwa członkowskie nie mogą wprowadzać do prawa krajowego nowych wyłączeń z prawa do odliczenia VAT, chyba że wyłączenie takie istniało w momencie akcesji lub przewidziane jest Dyrektywą, lub Komisja Europejska wyraziła na takie wyłączenie zgodę. Wprowadzenie z dniem akcesji w polskich przepisach zakazu odliczenia VAT przy nabyciu pojazdów samochodowych niespełniających wymogów tzw. wzoru Lisaka od początku budziło wątpliwości co do zgodności z prawem UE.
- Mając na względzie prymat prawa wspólnotowego nad prawem krajowym, podatnicy mogą dokonywać odliczeń w tym zakresie w ramach korekty deklaracji za okresy od maja 2004 r. - twierdzi nasz rozmówca.
Dodaje jednak, że mając na względzie możliwość kwestionowania takiej argumentacji przez organa podatkowe, najwłaściwsze wydaje się wystąpienie do organu podatkowego o wydanie wiążącej interpretacji prawa podatkowego w oparciu o treść Dyrektywy UE w sprawie VAT. Termin do odliczenia VAT dla podatników wynosi efektywnie prawie sześć lat.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Są inne ograniczenia
Zdaniem Adriana Joncy w polskich przepisach o VAT po 30 kwietnia 2004 r. zachowano inne ograniczenie obowiązujące jeszcze przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Chodzi o ograniczenie polegające na wyłączeniu prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, jeżeli wydatki na nabycie towarów i usług nie stanowią kosztów uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym.
- Co prawda przepisy VI Dyrektywy nie zawierały takiego ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego, to zostało ono zachowane na podstawie artykułu 17(6) VI Dyrektywy VAT - tłumaczy ekspert.
Aleksandra Tarka