Trwają prace nad nowym sposobem ewidencji umów leasingu. To efekt zmian, jakie zaczną obowiązywać od 2009 roku w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości. Założenia zmierzają do zupełnego wyeliminowania opcji leasingu operacyjnego. W praktyce oznacza to, że każda transakcja - niezależnie od jej charakteru - będzie rozliczana jak leasing finansowy.
- Użytkownikowi będzie narzucone jednolite podejście do wszystkich typów transakcji - wyjaśnia doktor Radosław Ignatowski.
Jego zdaniem, mimo że ewidencje będą prostsze, mogą pojawić się poważne rozbieżności interpretacyjne. Problem polega bowiem na tym, że zmieni się tylko rachunkowe ujęcie leasingu. Przepisy podatkowe pozostaną bez zmian. W rachunkowości umowy leasingu będą zatem szybciej rozliczane w kosztach niż w przepisach podatkowych.
Zmiany w ewidencji
Fakt wypracowania jednolitego i uniwersalnego modelu ujmowania umów leasingu w rachunkowości potwierdza Anna Kocoń, biegły rewident z firmy Ernst & Young.
- Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości wstępnie rozważała aż cztery modele, z których tylko jeden spotkał się z akceptacją. Jest to model oparty na prawach do korzystania - informuje nasza rozmówczyni.
Dodaje, że model ma wiele wspólnego z dotychczasowym leasingiem finansowym, nie można go jednak z nim mylić.
- Jest to zupełnie nowe podejście, które już nie będzie rozróżniało leasingu operacyjnego i finansowego. Będzie podlegało zupełnie nowym kryteriom ujmowania i wyceny zgodnie ze zmienionym MSR nr 17 - podkreśla.
Zmiany w ujęciu leasingu nie pozostaną bez wpływu na sytuację firm. Zdaniem Marcina Opiłowskiego, doradcy podatkowego z firmy Ernst & Young, mogą pojawić się nowe rozbieżności w ujęciu podatkowym i rachunkowym.
Będą nowe problemy
- Ponieważ w przepisach podatkowych nie przewiduje się w tym zakresie żadnych zmian, w niektórych przypadkach będzie to wpływać na wysokość aktywów z tytułu podatku odroczonego - przewiduje ekspert.
Jego zdaniem może to oznaczać zachętę do optymalizacji w zakresie podatku bieżącego poprzez wykorzystanie na szerszą skalę instytucji planowania podatkowego, w tym międzynarodowego. Zmiany w MSR będą miały podobny wpływ na podejście rachunkowe w innych krajach, zaś różnice między systemami podatkowymi tych krajów często pozwalają na optymalizację podatkową dla polskich przedsiębiorstw.
Potwierdza to dr Marcin Pielaszek z Katedry Rachunkowości Menedżerskiej Szkoły Głównej Handlowej, który jest zwolennikiem ujednolicenia leasingu również w polskich przepisach. Jego zdaniem, jeżeli umowa leasingu operacyjnego ma charakter nieodwoływalny, czyli nie ma praktycznej możliwości wycofania się z niej, powstaje obowiązek do ponoszenia opłat w przyszłości. Jednocześnie nabywane jest prawo otrzymywania w przyszłości korzyści ekonomicznych przez uzgodniony okres. Oznacza to, że jest spełniona definicja zobowiązania, jak też składnika aktywów.
- W konsekwencji powinny być one ujęte w bilansie i odpowiednio przełożone na rachunek zysków i strat - wyjaśnia nasz rozmówca. Składniki aktywów powinny być amortyzowane, a od zobowiązania spółka powinna naliczać koszty finansowe, czyli tak jak to jest obecnie w umowach leasingu finansowego.
Umowy do kontroli
Polski Komitet Standardów Rachunkowości pracuje nad Krajowym Standardem Rachunkowości nr 4 Rachunkowość leasingu. Jego celem jest uregulowanie zasad wyceny i ujęcia w księgach rachunkowych aktywów i zobowiązań wynikających z umów leasingu.
Marek Tarka, audytor z firmy Mazars, twierdzi, że wprowadzenie krajowego standardu rachunkowości bazującego na rozwiązaniach przyjętych w MSR nr 17 powoduje konieczność dokonania analizy każdej umowy przez strony transakcji pod względem możliwości istnienia wbudowanych elementów leasingu. Może się zatem okazać, że duża część umów zawartych w danym przedsiębiorstwie będzie spełniała warunki leasingu operacyjnego lub finansowego. W przypadku ujawnienia elementów leasingu operacyjnego, zmiany będą miały jedynie wpływ na zakres informacji dodatkowej.
- Większy problem mogą stanowić zmiany wywołane ujawnieniem elementów leasingu finansowego, który podlega specyficznym zasadom ujęcia, wyceny i prezentacji. Mogą one wpłynąć na zmianę wartości pozycji wykazanych w całym sprawozdaniu finansowym - uważa nasz rozmówca.
Ułatwieniem dla przedsiębiorców będą w takiej sytuacji precyzyjne wytyczne w zakresie identyfikacji elementów leasingu w zawieranych umowach. Pozwoli to poprawić jakość sprawozdawczości finansowej.
Będą nowe zasady ewidencjonowania umów
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Agnieszka Pokojska