Zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 41, poz. 399 z późn. zm.) nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona. O wyłączeniu takich czynności z opodatkowania decyduje objęcie ich obowiązkiem podatkowym w zakresie VAT. O wyłączeniu od podatku decyduje fakt, że jedna ze stron jest podatnikiem (choćby była od VAT zwolniona) z tytułu dokonania tej czynności.
Gdy brak zwolnienia
Pewna grupa czynności została jednak wyłączona z możliwości korzystania z tego przywileju właśnie ze względu na okoliczność przysługiwania zwolnienia z podatku od towarów i usług. W konsekwencji, na stronach takich czynności będzie spoczywał obowiązek zapłaty podatku.
Do czynności, które nie są objęte wyłączeniem podatkowym, należą:
l umowy sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
l umowy spółki i jej zmiany,
l umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
Nowe wyłączenia
Zakres wyjątków dotyczących czynności cywilnoprawnych podlegających podatkowi od towarów i usług ustawodawca rozszerzył, w drodze ostatniej nowelizacji ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, na spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu, prawa do domu jednorodzinnego oraz miejsca postojowe w garażu wielostanowiskowym. Ustanawiana przez spółdzielnię odrębna własność lokalu lub domu mieści się w pojęciu nieruchomości. W praktyce nowa regulacja będzie dotyczyła sprzedaży używanych spółdzielczych lokali własnościowych przez przedsiębiorców. Transakcje takie do czasu nowelizacji nie podlegały żadnemu z podatków.
Umowy spółki
Konsekwencją ostatniej nowelizacji jest również objęcie podatkiem od czynności cywilnoprawnych zawierania lub zmiany umowy spółki, a także obrót prawami udziałowymi w spółkach handlowych. Dotychczas miała miejsce sytuacja nieuzasadnionego zróżnicowania wnoszonych do spółek prawa handlowego i cywilnego wkładów niepieniężnych (aportów), które są zwolnione od podatku od towarów i usług, oraz niekorzystających z tego przywileju wnoszonych do spółek wkładów pieniężnych. Aby temu zapobiec, ustawodawca, ostatnią nowelizacją ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, uchylił działanie analizowanego wyłączenia podatkowego w stosunku do umowy spółki i jej zmiany. Zbliżone racje zadecydowały o odstąpieniu od objęcia wyłączeniem podatkowym umów sprzedaży udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcji w spółkach akcyjnych.
JOLANTA NOWAK
pracownik Izby Skarbowej