W cywilnoprawnych umowach o współpracy spotyka się postanowienia zastrzegające korzystanie przez zleceniobiorców ze sprzętu stanowiącego własność zlecającego (telefony komórkowe, kasy fiskalne, komputer przenośny, oprogramowanie, samochód itp.). Zleceniobiorcy przysługuje przy tym zwykle od zlecającego zwrot kosztów poniesionych w związku z używaniem udostępnionego sprzętu do określonego w umowie limitu. Wydatki w części przewyższającej umówiony limit pokrywane są przez zleceniobiorcę z własnych środków.
Umowy o wskazanych cechach noszą znamiona tzw. umów toolingowych, zakładających udostępnienie przez zlecającego określonych środków (bez przenoszenia prawa własności), wykorzystywanych przez zleceniobiorcę do wykonywania uzgodnionych umową działań na rzecz strony udostępniającej te środki. Umowa o świadczenie usług na rzecz zlecającego, połączona z udostępnieniem drugiej stronie do używania środków niezbędnych do świadczenia usług, wiąże się z możliwością korzystania z tych środków przez usługodawcę wyłącznie w celu świadczenia usług na rzecz zlecającego. Przekazanie środków nie stanowi więc sposobu finansowania działalności kooperanta, ale sposób zorganizowania przez zlecającego własnego, uzasadnionego ekonomicznie procesu realizacji świadczenia usług.
Po stronie przekazujących zleceniobiorcom sprzęt niezbędny do realizacji zawartej umowy trudności budzi ocena, czy przekazanie sprzętu stanowi nieodpłatne świadczenie usług mogące stanowić odrębny tytuł do opodatkowania VAT.
Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych czynności takie mają jedynie charakter pomocniczy w stosunku do przedmiotu umowy o współpracy i nie stanowią odrębnego tytułu do opodatkowania VAT, gdyż nie mieszczą się w określonym w art. 7 i 8 ustawy o VAT katalogu przypadków, w których czynność nieodpłatnej dostawy towarów i nieodpłatnego świadczenia usług jest zrównana z czynnościami opodatkowanymi.
Udostępnienie rzeczy (np. samochodu, komputera) do używania na podstawie umowy o współpracy z wykonawcami będącymi osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności oraz prowadzącymi jednoosobową działalność gospodarczą, nie powinno być kwalifikowane jako dostawa towarów zrównana na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT z odpłatną dostawą, gdyż wymienione w tym przepisie czynności przekazania towarów bez wynagrodzenia przenoszą prawo do rozporządzania towarami jak właściciel. Oddanie sprzętu do używania na pewien okres warunku tego nie spełnia.
Przekazanie sprzętu i urządzeń w ramach umowy współpracy mogłoby być kwalifikowane jako świadczenie usług, pod warunkiem że świadczenie to nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu tego towaru, w całości lub części. Niespełnienie którejkolwiek z tych przesłanek powoduje, że czynność nieodpłatnego oddania rzeczy do używania nie podlega przepisom ustawy o VAT. Jeżeli zatem udostępniany zleceniobiorcom sprzęt jest wykorzystywany wyłącznie w celu realizacji umowy współpracy, świadczenie takie jako pozostające w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa nie będzie kwalifikowane jako czynność podlegająca opodatkowaniu VAT.
HALINA KWIATKOWSKA
radca prawny, partner w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy, oddział Kraków