Będziemy mieć kolejną sprawę przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości (ETS). A to dzięki Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Krakowie, który pod koniec maja 2007 r. wystąpił do ETS z pytaniem prejudycjalnym, dotyczącym możliwości ograniczania prawa do odliczenia VAT od paliwa (sygn. akt I SA/Kr 603/06).
Zgodnie bowiem z przepisami ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.; dalej ustawa o VAT), obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Wątpliwości krakowskiego WSA dotyczą zgodności tego ograniczenia z prawem wspólnotowym.
Zdaniem ekspertów jest wręcz pewne - patrząc na dotychczasowe orzecznictwo ETS w tym zakresie - że polskie przepisy zostaną uznane za naruszające regulacje unijne. W konsekwencji polscy przedsiębiorcy będą mogli odzyskać VAT naliczony od paliwa, którego do tej pory nie mogli odliczyć.
Ta dobra wiadomość dla podatników, nie jest już taką dla fiskusa. Jeśli rozstrzygnięcie ETS będzie korzystne dla przedsiębiorców, polski rząd znów będzie musiał przygotować się na milionowe zwroty podatku.
Dobry krok WSA
Dobrze się stało, że WSA w Krakowie wystąpił z pytaniem prejudycjalnym do ETS w sprawie kontrowersyjnej kwestii ograniczenia odliczalności VAT przy zakupie paliw silnikowych, obowiązującego na gruncie polskich przepisów. Odpowiedź sądu europejskiego pozwoli rozwiać wątpliwości interpretacyjne w tym zakresie. Na ten aspekt problemu zwrócił uwagę Andrzej Pośniak, prawnik z CMS Cameron McKenna, który stwierdził, że w świetle art. 17 ust. 6 VI Dyrektywy oraz dotychczasowego orzecznictwa ETS można sądzić, że po raz kolejny, tym razem w polskiej sprawie, ETS zakwestionuje wprowadzone przez państwo członkowskie UE (tu: Polskę) ograniczenie odliczalności VAT przy zakupie paliw silnikowych.
- Przy czym - jak się wydaje - nie będzie kwestią to, że polskie przepisy podatkowe w ogóle przewidują ograniczenia w tym zakresie, ale tryb, w jakim to ograniczenie zostało wprowadzone. Niezależnie od tego warto byłoby również przeanalizować, czy tak daleko idące ograniczenie przewidziane w polskiej ustawie o VAT nie jest przypadkiem niezgodne także z zasadą neutralności VAT. Same zaś konsekwencje dla podatnika, wynikające z rozstrzygnięcia omawianego zagadnienia, będą ściśle zależały od brzmienia odpowiedzi udzielonej przez ETS - tłumaczył Andrzej Pośniak.
Naruszenie prawa unijnego
Pytanie WSA w Krakowie dotyczy przede wszystkim zgodności uregulowań zawartych w polskiej ustawie o VAT z art. 17 ust. 6 VI Dyrektywy. Przepis ten stanowi m.in., że państwa członkowskie mogą zachować wyłączenia prawa do odliczenia VAT naliczonego przewidziane w ich prawie krajowym w momencie wejścia w życie niniejszej Dyrektywy. Pojawia się więc pytanie, czy Polska mogła z dniem 1 maja 2004 r. uchylić obowiązujące do tego dnia ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego zawartego w zakupach paliwa do samochodów wykorzystywanych w opodatkowanej działalności, a w to miejsce wprowadzić ograniczenia oparte na odmiennych kryteriach, a następnie od 22 sierpnia 2005 r. ponownie zmienić te kryteria.
Ewa Bujalska, doradca podatkowy w Kancelarii Prawnej White & Case, odpowiadając na to pytanie, wyjaśniła, że z art. 17 ust. 6 VI Dyrektywy wynika, że bardziej rygorystyczne przepisy krajowe w zakresie prawa do odliczenia VAT naliczonego wprowadzone już po przystąpieniu do Unii są niezgodne z prawem wspólnotowym. Państwo członkowskie może co prawda utrzymać ograniczenia istniejące przed przystąpieniem do Unii, lecz po przystąpieniu tylko Rada Europejska może sformułować nową listę wyłączeń od prawa do odliczenia.
- Zakres prawa do odliczenia VAT naliczonego przy zakupie paliw do samochodów osobowych używanych na potrzeby firmy został zaostrzony m.in. na skutek zmian w ustawie o VAT, które weszły w życie od 22 sierpnia 2005 r. w związku ze zmianą definicji pojazdów kwalifikowanych jako samochody osobowe. Jest więc wysoce prawdopodobne, że ETS zakwestionuje zgodność ograniczeń opartych na odmiennych kryteriach z prawem wspólnotowym - argumentowała Ewa Bujalska.
Jej zdaniem, jeżeli tak się stanie, wpływ orzeczenia ETS nie zostanie ograniczony do wyniku postępowania, w związku z którym pojawiło się pytanie prejudycjalne. Konsekwencją stanowiska ETS powinno być wprowadzenie takich zmian w ustawie o VAT, które zapewnią podatnikom pełne odliczenie VAT naliczonego przy zakupie benzyny i innych paliw w związku z dokonywaniem sprzedaży opodatkowanej, a tym samym również szansę na odzyskanie nieodliczonego dotychczas podatku. Można też przewidywać, że ta zmiana pociągnie za sobą rezygnację z ograniczeń w zakresie odliczania VAT naliczonego przy zakupie oraz leasingu samochodów osobowych wykorzystywanych w działalności gospodarczej.
Korzyści dla podatników
Jeśli wyrok ETS będzie korzystny dla podatników, mogą oni liczyć na odzyskanie swoich pieniędzy. Takiego zdania jest Jerzy Martini, doradca podatkowy Baker & McKenzie, który uważa, że istnieją silne argumenty przemawiające za tym, że obowiązujące w polskich przepisach ograniczenie prawa do odliczenia VAT przy nabyciu paliwa do samochodów uznawanych pod rządami starej ustawy o VAT za ciężarowe narusza prawo wspólnotowe.
- Istnieją co prawda pewne wątpliwości związane z nieprecyzyjnym brzmieniem art. 17 ust. 6 VI Dyrektywy. Jednak jego wykładania dokonana już wielokrotnie przez ETS oraz jego rzeczników generalnych jest korzystna dla podatników. Dlatego istnieje duże prawdopodobieństwo odzyskania przez podatników kwot podatku naliczonego nieodliczonego z powodu omawianego, kontrowersyjnego zakazu odliczenia podatku naliczonego. Dochodzenie zwrotu nadpłaconego w ten sposób podatku może być trudne. Jednak w przypadku niektórych osób kwoty, które wchodzą w grę, uzasadniają taki wysiłek - dodał Jerzy Martini.
Kłopoty dla fiskusa
Scenariusz uznania polskich przepisów za niezgodne z prawem wspólnotowym oznaczałby dla polskich podatników możliwość odzyskania VAT nieodliczonego w okresie po 1 maja 2004 r.
- Należy jednak zwrócić uwagę, że rzutowałoby to na rozliczenia z tytułu podatku dochodowego (nieodliczony podatek mógł być uznawany za koszt uzyskania przychodu). Generalnie dla polskich podatników byłoby to bardzo pozytywne rozstrzygnięcie, jednak dla fiskusa oznaczałoby znaczne obciążenie budżetu, gdyż można się spodziewać lawiny deklaracji korygujących, w oparciu o które podatnicy będą ubiegać się o odliczenie dotąd nieodliczonego VAT - wskazała Patrycja Burglin, konsultant w zespole VAT działu doradztwa podatkowego Deloitte.
Jednocześnie podkreśliła, że rząd polski może żądać ograniczenia potencjalnych, negatywnych skutków wyroku ETS. W takich okolicznościach, za zgodą Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, mogłyby zostać wprowadzone ograniczenia, np. w zakresie prawa do korekty wstecz spornego podatku.
OGRANICZENIA PRAWA DO ODLICZANIA VAT OD PALIWA
Jakie pytania WSA w Krakowie skierował do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
l Czy Polska mogła od 1 maja 2004 r. uchylić obowiązujące do tego dnia ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego zawartego w zakupach paliwa do samochodów wykorzystywanych w działalności, a w to miejsce wprowadzić ograniczenia oparte na odmiennych kryteriach, a następnie od 22 sierpnia 2005 r. ponownie zmienić te kryteria?
l Czy VI Dyrektywa zezwala, aby Polska mogła ograniczyć odliczenia podatku naliczonego w porównaniu do stanu z 30 kwietnia 2004 r. w ten sposób, że wyłączyła odliczenia podatku naliczonego przy zakupie paliwa do pojazdów osobowych oraz innych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony z wyjątkiem samochodów, o których mowa w art. 86 ust. 4 ustawy o VAT z 2004 r. w brzmieniu obowiązującym od 22 sierpnia 2005 r.?
l Czy Polska mogła zmieniać wspomniane kryteria w sposób ograniczający zakres odliczeń podatku naliczonego w porównaniu do przepisów krajowych obowiązujących do 30 kwietnia 2004 r. lub do przepisów krajowych obowiązujących przed zmianą od 22 sierpnia 2005 r.?
Jakie są odpowiedzi ekspertów na wątpliwości dotyczące ograniczenia odliczeń
l Z VI Dyrektywy wynika, że bardziej rygorystyczne przepisy krajowe w zakresie prawa do odliczenia podatku od towarów i usług naliczonego, wprowadzone już po przystąpieniu do Unii Europejskiej, są niezgodne z prawem wspólnotowym.
l Państwo członkowskie może utrzymać ograniczenia istniejące przed przystąpieniem do Unii, lecz po przystąpieniu tylko Rada Europejska może sformułować nową listę wyłączeń od prawa do odliczenia. Oznacza to, że polskie ograniczenia naruszają prawo wspólnotowe.
POSTULUJEMY
Ministerstwo Finansów powinno jak najszybciej opracować zmiany do ustawy o VAT, które zapewnią podatnikom pełne odliczenie VAT naliczonego przy zakupie benzyny i innych paliw w związku z dokonywaniem sprzedaży opodatkowanej.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Gdy wyrok ETS będzie korzystny
EWA MATYSZEWSKA