Byli właściciele nieruchomości mogą mieć problem z odzyskaniem VAT. Z przepisów ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. z 2005 r. nr 177, poz. 1468) wynika, że o zwrot części podatku mogą ubiegać się podatnicy, którzy ponieśli wydatki na zakup materiałów budowlanych w związku z inwestycją mieszkaniową. Jednym z warunków uzyskania rekompensaty jest posiadanie tytułu prawnego do remontowanego domu lub mieszkania. Ustawa nie precyzuje jednak, czy wymóg ten musi być aktualny na dzień ponoszenia wydatków, czy składania wniosku o zwrot.
O tym, że fakt ten ma istotne znaczenie, przekonała się jedna z naszych czytelniczek. Chciała odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych do budowy domu, który musiała sprzedać w stanie surowym. Krajowa Informacja Podatkowa zapytana o możliwość zwrotu w takiej sytuacji udzieliła pozytywnej odpowiedzi. WSA w Olsztynie wydał jednak niekorzystny dla byłych właścicieli wyrok. Z orzeczenia sądu wynika, że sprzedającemu nie przysługuje zwrot VAT, gdyż otrzymał on zwrot wszelkich poniesionych uprzednio kosztów, w tym również podatkowych, a zatem przeniósł ciężar ekonomiczny podatku na nabywcę nieruchomości (sygn. akt I SA/Ol 440/06). Większość zapytanych przez nas ekspertów podatkowych nie podziela jednak tego stanowiska.
Brak wyłączenia
- Ustawa nie uzależnia prawa do uzyskania zwrotu podatku od posiadania przez wnioskodawcę prawa własności nieruchomości w momencie ubiegania się o zwrot - mówi Andrzej Bernatek, doradca podatkowy w KPMG.
Przypomina, że kwestia ta była już przedmiotem pozytywnych rozstrzygnięć urzędów skarbowych (m.in. w Olsztynie czy w Toruniu). Zdaniem eksperta przypadki ograniczenia prawa do zwrotu są wyraźnie określone w ustawie.
- Odmawianie zwrotu VAT z powodów innych niż wymienione wyraźnie w ustawie jest, moim zdaniem, bezprawne - ocenia Andrzej Bernatek.
Również Joanna Bielewicz, doradca podatkowy w HLB Frąckowiak i Wspólnicy, podkreśliła, że ustawodawca nie przewidział okoliczności powodujących niemożność otrzymania zwrotu poniesionych wydatków, wówczas gdy osoba fizyczna sprzeda nieruchomość, w stosunku do której poczyniła wydatki na materiały budowlane, a nie uzyskała zwrotu VAT przed jej zbyciem.
Potrzeby mieszkaniowe
Zdaniem naszej rozmówczyni wystarczającym warunkiem jest, aby osoba fizyczna ubiegająca się o zwrot VAT posiadała tytułu prawny do nieruchomości, w związku z którą poczynione zostały wydatki, w dniu ich ponoszenia.
- Pod jednym wszakże warunkiem, że zamiarem inwestora było zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, czyli nieruchomość nie była przeznaczona z góry do dalszej odsprzedaży - podkreśliła Joanna Bielewicz.
W ocenie naszej rozmówczyni niemożność uzyskania zwrotu VAT przez osoby fizyczne, które zbyły nieruchomość przed złożeniem wniosku, stawia te osoby w niekorzystnej sytuacji wobec tych, którym udało się uzyskać zwrot VAT, zanim zbyły nieruchomość.
- W jednym i w drugim przypadku wartość poczynionych wydatków zwykle zwiększa wartość nieruchomości, ale tylko w drugim osoba fizyczna otrzymałaby zwrot podatku - mówi Joanna Bielewicz.
Koszt poniesie nabywca
Z oceną sądu zgadza się natomiast Monika Skomska, konsultant podatkowy w Kancelarii Nowakowski i Wspólnicy, oddział w Toruniu (zrzeszona w Consortio Lex).
- Jak się wydaje, u podstaw orzeczenia legło założenie, że podatnik, który poniósł wydatki na inwestycję mieszkaniową, a następnie ją sprzedał, skalkulował w cenie wartość poniesionych nakładów z uwzględnieniem VAT w wysokości 22 proc. Tym samym ciężar ekonomiczny podatku został przeniesiony na kupującego - twierdzi Monika Skomska.
Dodaje, że celem ustawy jest zwrot części podatku zapłaconego przy nabyciu materiałów budowlanych.
- Tymczasem w opisanej sytuacji sprzedający otrzymałby go dwukrotnie, raz w cenie sprzedaży oraz powtórnie z urzędu skarbowego. Byłoby to sprzeczne z założeniami racjonalnego ustawodawcy - argumentowała nasza rozmówczyni.
Stanowiska WSA nie podziela Andrzej Bernatek.
- Ustawa ma za zadanie zrekompensować podwyżkę stawki VAT wszystkim, którzy materiały budowlane kupują. Twierdzenie, że ciężar ekonomiczny podatku jest przeniesiony na nabywcę, nie wytrzymuje również krytyki z punktu widzenia zwykłej logiki, ponieważ nie będzie to prawdą, gdy osoba fizyczna sprzeda inwestycję budowlaną z ekonomiczną stratą, czego wykluczyć nie można - podsumowuje ekspert.
Nabyte prawo do zwrotu
Maciej Łukaszyk, radca prawny z Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners, wskazuje, że literalna wykładnia postanowień ustawy uzależniających prawo do zwrotu m.in. od posiadania prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane albo tytułu prawnego do budynku lub lokalu może prowadzić do wniosku, że osoba fizyczna ma prawo do zwrotu tak długo, jak długo spełnia te warunki. Tym samym np. utrata tytułu prawnego do nieruchomości skutkowałaby utratą prawa do zwrotu w przypadku wydatków remontowych.
Ekspert zwraca jednak uwagę, że utrata tytułu prawnego do nieruchomości, np. w wyniku sprzedaży, nie zawsze skutkuje utratą pozwolenia na budowę, którego posiadanie jest wymagane w przypadku zwrotu części wydatków związanych z inwestycją wymagającą takiej decyzji. W ocenie eksperta wykładnia odmawiająca zwrotu byłym właścicielom prowadziłaby zatem do nieuzasadnionego różnicowania sytuacji inwestorów.
- Jeżeli celem ustawy było zneutralizowanie skutków podwyższenia stawki VAT na materiały budowlane, uzasadnione byłoby twierdzenie, że wskazane wcześniej warunki dotyczą samego nabycia prawa do zwrotu. Późniejsza zmiana stanu faktycznego, np. zbycie nieruchomości, nie powinna mieć wpływu na możliwość korzystania z już nabytego prawa - ocenia Maciej Łukaszyk.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Zwrot VAT dla kupujących te same materiały budowlane
MAGDALENA MAJKOWSKA