Wyroby energetyczne wykorzystywane przez zakłady energochłonne a zwolnienie z podatku akcyzowego
Komisja zarzuciła Polsce naruszenie przepisów dyrektywy 2003/96/WE. Zakwestionowała przepisy krajowe, na mocy których zwolnione z akcyzy są wyroby energetyczne wykorzystywane przez zakłady energochłonne objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji. Zdaniem KE zakłady energochłonne – aby kwalifikować się do zwolnień na podstawie tej dyrektywy – muszą wprowadzić w życie systemy prowadzące do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub efektywności energetycznej innych niż cele unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji.
Polska konsekwentnie argumentowała, że przepisy dyrektywy 2003/96/WE nie wykluczają ze zwolnienia zakładów energochłonnych, objętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji, i w związku z tym Polska prawidłowo implementowała prawo UE.
Opinia Rzecznika Generalnego, przedstawiona w niniejszej sprawie potwierdziła stanowisko Polski. Rzecznik Generalny uznał, że przepisy dyrektywy nie wykluczają ze zwolnienia od akcyzy zakładów energochłonnych, objętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji. Tym samym Rzecznik Generalny uznał, że opinia Komisji nie udowadnia, że Polska naruszyła przepisy dyrektywy 2003/96/WE w tym zakresie.
31 marca 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku oddalił skargę Komisji Europejskiej i obciążył ją kosztami postępowania. Tym samym Trybunał nie uznał argumentów Komisji.
Trybunał stwierdził, że nie znajduje oparcia w brzmieniu przepisu dyrektywy 2003/96 twierdzenie Komisji, że pojęcie „systemu zezwoleń handlowych”, o którym mowa w art. 17 ust. 1 lit. b) i art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96, należy interpretować w ten sposób, że odnosi się ono jedynie do systemów prowadzących do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej ponad to, co wynika z funkcjonowania innych obowiązkowych systemów.
Argumentacja TSUE
Poniżej prezentujemy pełną argumentację TSUE zaprezentowaną w uzasadnieniu tego wyroku.
Ocena Trybunału
38 Skarga Komisji oparta jest na tylko jednym zarzucie, dotyczącym naruszenia przez Rzeczpospolitą Polską art. 17 ust. 1 lit. b) i art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96 ze względu na to, że pojęcie „systemów zezwoleń handlowych” w rozumieniu tych przepisów obejmuje jedynie systemy „dobrowolne”, które muszą prowadzić do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej „ponad to, co wynika z funkcjonowania innych obowiązkowych systemów ustanowionych w aktach prawa unijnego”, takich jak system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w Unii w rozumieniu dyrektywy 2003/87.
39 Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 4 dyrektywy 2003/96 państwa członkowskie muszą opodatkować produkty energetyczne objęte jej zakresem stosowania, a mianowicie paliwa silnikowe, paliwa do ogrzewania i energię elektryczną, stosując do nich poziomy opodatkowania, które nie mogą być niższe niż poziomy minimalne przewidziane w tej dyrektywie.
40 Jednakże art. 17 ust. 1 tej dyrektywy umożliwia państwom członkowskim przyznawanie obniżek podatku w odniesieniu do zużycia produktów energetycznych wykorzystywanych w szczególności do ogrzewania, pod warunkiem że unijne minimalne poziomy opodatkowania przewidziane we wspomnianej dyrektywie są przestrzegane średnio przez wszystkie przedsiębiorstwa.
41 W lit. b) tego przepisu uściślono, że owe obniżki będą mogły być stosowane, w przypadku gdy zostały zawarte porozumienia z przedsiębiorstwami lub związkami przedsiębiorstw lub w przypadku gdy wprowadzone zostały w życie systemy zezwoleń handlowych lub równoważne uzgodnienia, o ile prowadzą one do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej.
42 Artykuł 17 ust. 2 dyrektywy 2003/96 umożliwia państwom członkowskim stosowanie poziomu opodatkowania obniżanego do zera do objętych tą dyrektywą produktów energetycznych i energii elektrycznej, gdy są one wykorzystywane przez zakłady energochłonne.
43 Jednakże aby skorzystać z takiego zwolnienia, zakłady energochłonne muszą spełniać warunki przewidziane w art. 17 ust. 4 tej dyrektywy.
44 W tym względzie w tym ostatnim przepisie ustanowiono wymaganie, by wobec zakładów tych obowiązywały porozumienia, systemy zezwoleń handlowych lub równoważne uzgodnienia określone w art. 17 ust. 1 lit. b) wspomnianej dyrektywy, oraz uściślono, że owe porozumienia, systemy zezwoleń handlowych lub równoważne uzgodnienia muszą prowadzić do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub podwyższenia efektywności energetycznej, zasadniczo równoważnych z tymi, jakie byłyby osiągnięte, gdyby przestrzegane były standardowe unijne stawki minimalne.
45 Na poparcie twierdzenia, że systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w Unii w rozumieniu dyrektywy 2003/87 nie można uznać za „system zezwoleń handlowych” w rozumieniu art. 17 ust. 1 lit. b) i art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96, Komisja podnosi, że ten ostatni system wymaga od odnośnych zakładów, by dobrowolnie do niego przystąpiły. Tymczasem nie jest tak w przypadku zakładów uczestniczących w systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w Unii, zważywszy na obowiązkowy charakter tego systemu.
46 W tym względzie należy na wstępie zauważyć, że dyrektywa 2003/96 nie wyłącza wprost systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w Unii w rozumieniu dyrektywy 2003/87 z zakresu pojęcia „systemu zezwoleń handlowych”.
47 Ponadto, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 56 opinii, brzmienie art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96 odnosi się do porozumień, systemów zezwoleń handlowych lub równoważnych uzgodnień określonych w art. 17 ust. 1 lit. b) tej dyrektywy. Otóż zgodnie z tym ostatnim przepisem należy rozróżnić z jednej strony porozumienia „zawarte” z przedsiębiorstwami lub związkami przedsiębiorstw oraz z drugiej strony, w szczególności, systemy zezwoleń handlowych, które są „wprowadzone […] w życie”.
48 Wynika stąd, iż przepisów tych nie można rozumieć w ten sposób, że wyłączają one ze swojego zakresu stosowania uczestnictwo zakładów w systemie obowiązkowym, takim jak system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w Unii.
49 W związku z tym, co się tyczy twierdzenia Komisji, że pojęcie „systemu zezwoleń handlowych”, o którym mowa w art. 17 ust. 1 lit. b) i art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96, należy interpretować w ten sposób, że odnosi się ono jedynie do systemów prowadzących do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej ponad to, co wynika z funkcjonowania innych obowiązkowych systemów, trzeba stwierdzić, że takie rozumienie tych przepisów nie znajduje oparcia w ich brzmieniu.
50 Ponadto, jak podkreślił rzecznik generalny w pkt 51 opinii, wbrew temu, co twierdzi Komisja w odniesieniu do oświadczenia Rady, o którym mowa w pkt 22 niniejszego wyroku, treść takiego oświadczenia, które jest pozbawione jakiegokolwiek znaczenia normatywnego, nie może stać na przeszkodzie jasnemu brzmieniu przepisu prawa Unii.
51 Należy jeszcze przypomnieć, że Trybunał orzekł już, iż ostatecznym celem systemu handlu uprawnieniami jest ochrona środowiska poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych (zob. podobnie w szczególności wyroki: z dnia 16 grudnia 2008 r., Arcelor Atlantique et Lorraine i in., C‑127/07, EU:C:2008:728, pkt 31; a także z dnia 29 marca 2012 r., Komisja/Polska, C‑504/09 P, EU:C:2012:178, pkt 77).
52 Niemniej z art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96 wynika, że aby możliwe było skorzystanie z całkowitego zwolnienia z podatku akcyzowego na podstawie art. 17 ust. 2 tej dyrektywy, zachęty środowiskowe wynikające z podlegania porozumieniom, systemom zezwoleń handlowych lub równoważnym uzgodnieniom muszą być zasadniczo równoważne z tym, co zostałoby osiągnięte, gdyby zastosowano minimalne poziomy opodatkowania przewidziane w załączniku I do owej dyrektywy.
53 Oznacza to, że zgodnie z art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96 zakłady energochłonne objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji nie mogą korzystać automatycznie, ze względu na sam fakt ich objęcia tym systemem, z całkowitego zwolnienia z podatku akcyzowego na podstawie art. 17 ust. 2 tej dyrektywy, bez wykazania, że spełniony jest warunek, o którym mowa w pkt 52 powyżej.
54 Jednakże, jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 58 opinii, Komisja nie podniosła w skardze, że polskie ustawodawstwo nie przestrzega tego warunku.
55 Tymczasem z art. 120 lit. c) regulaminu postępowania przed Trybunałem, jak i z orzecznictwa odnoszącego się do tego przepisu wynika, że każda skarga wszczynająca postępowanie musi zawierać przedmiot sporu, podnoszone zarzuty i argumenty, a także zwięzłe omówienie tych zarzutów, przy czym owo przedstawienie przedmiotu sporu i zarzutów musi być wystarczająco zrozumiałe i precyzyjne, tak aby pozwalało stronie pozwanej na przygotowanie obrony, a Trybunałowi na dokonanie kontroli (wyrok z dnia 16 września 2015 r., Komisja/Słowacja, C‑361/13, EU:C:2015:601, pkt 21).
56 Wynika z tego, że istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których opiera się skarga, muszą wynikać w sposób spójny i zrozumiały z tekstu samej skargi oraz że żądania w niej zawarte powinny być sformułowane w sposób pozbawiony dwuznaczności, a to w celu uniknięcia, w szczególności, orzekania przez Trybunał ultra petita (zob. podobnie wyrok z dnia 28 października 2010 r., Komisja/Malta, C‑508/08, EU:C:2010:643, pkt 16).
57 W tych okolicznościach należy oddalić jako bezzasadny jedyny podniesiony przez Komisję zarzut, a w konsekwencji skargę w całości, bez konieczności orzekania w przedmiocie tego, czy polskie ustawodawstwo przestrzega warunku określonego w pkt 52 niniejszego wyroku.
Źródło: Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 31 marca 2022 r., w sprawie C‑139/20.