Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania - podsumowanie blisko 6 lat
Dariusz Zasada dodał, że w sześciu przypadkach postępowania przeciwko unikaniu opodatkowania były umarzane ze względu na dokonanie dobrowolnej korekty zobowiązania przez podatnika.
„Rosnąca liczba wszczynanych postępowań koresponduje z dynamiką wzrostu liczby spraw kończonych decyzją stwierdzającą zaistnienie przesłanek unikania opodatkowania opisanych w art. 119a ordynacji podatkowej. Do końca 2020 r. wydano w pierwszej instancji 18 decyzji wymiarowych, w 2021 r. już 21, a tylko w pierwszym kwartale 2022 r. kolejne 10. Tendencja ta utrzyma się w nadchodzących kwartałach, ze względu na to, że większość aktualnie prowadzonych postępowań dotyczy rozliczeń lat podatkowych 2016-2017” – powiedział Dariusz Zasada.
Jakie podatki?
Dodał, że wśród podatków objętych rozstrzygnięciami Szefa KAS w pierwszej instancji dominuje w sposób naturalny PIT (ok. 46 proc. spraw) i CIT (ok. 35 proc. spraw). Pozostałe rozstrzygnięcia obejmują podatek od nieruchomości, VAT zaś jest z tego rozwiązania wyłączony. Jednocześnie zastrzegł on, że klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania ma przede wszystkim charakter prewencyjny. Ma ona być narzędziem prawnym dostępnym dla organu podatkowego „w świecie obecnie zbyt złożonym, aby przewidzieć wszystkie możliwe interakcje prawa podatkowego z innymi dziedzinami oraz umiędzynarodowieniem stosunków gospodarczych”.
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania stosowana wyjątkowo
„Nie można ani oczekiwać, ani dopuścić do tego, że GAAR stanie się alternatywą dla stosowania przepisów konkretnych ustaw podatkowych. Działając w imieniu Szefa KAS w pełni to rozumiemy. Liczba blisko 140 wszczętych postępowań wydaje się więc wyważona – z jednej strony Szef KAS stosuje klauzulę w sytuacjach wyjątkowych, z drugiej strony podatnicy wiedzą, że nie można liczyć na zjawisko desuetudo, czyli odzwyczajenia się od stosowania tego rozwiązania” – stwierdził zastępca dyrektora Departamentu Kluczowych Podmiotów w MF.
Jak przypomniał, klauzula jest stosowana przez Szefa KAS, który jest jedynym organem podatkowym, uprawnionym do prowadzenia tych postępowań, co gwarantuje jednolitość stosowania tego rozwiązania. Szef KAS rozpatruje także odwołania.
Opinia zabezpieczająca
Dariusz Zasada zwrócił także uwagę na rosnącą popularność stosowania procedury uzyskania opinii zabezpieczającej przed stosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.
„Do Szefa KAS wpłynęło łącznie 115 takich wniosków, z czego aż 45 w 2021 r. W wydanych do końca I kwartału 2022 r. rozstrzygnięciach merytorycznych Szef KAS udzielił opinii zabezpieczających w 55 przypadkach, a odmówił w 16. Przesłanki unikania opodatkowania w tej procedurze wnioskowej Szef KAS dostrzegł więc w nieco więcej niż co piątej sprawie” – powiedział Zasada. – „Postępowania w sprawie wydania opinii zabezpieczających mówiąc kolokwialnie „rozkręcały się”. W miarę jednak jak rośnie wiedza, że przepisy klauzulowe nie tylko są, ale i Szef KAS je stosuje, można było oczekiwać większego zainteresowania tą procedurą. Została ona też lepiej poznana przez doradców podatkowych” – dodał.
W jego opinii, w efekcie procedura jest chętnie wykorzystywana do zabezpieczenia operacji, szczególnie w obszarze restrukturyzacji spółek oraz zmian właścicielskich, często związanych z sukcesją międzypokoleniową.
Rada ds. Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania
Dariusz Zasada zwrócił też uwagę na rolę, jaką odgrywa Rada ds. Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania, czyli eksperckie, niezależne ciało opiniodawczee, działające pod egidą Ministra Finansów.
„Kilkukrotnie zwracaliśmy się do niej z własnej inicjatywy w sprawie wydania opinii, przede wszystkim ze względu na kwestie intertemporalne. Przepisy klauzulowe weszły bowiem w życie w połowie 2016 r., a co do zasady PIT i CIT są podatkami, w których rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym” – powiedział Dariusz Zasada. –„W postępowaniu odwoławczym o zasięgnięcie opinii Rady może też wnioskować podatnik, lecz nie zdarza się to w każdej sprawie. Opinia Rady nie jest formalnie wiążąca dla Szefa KAS, ale stanowi ważny prognostyk co do zasadności rozstrzygnięcia i oceny słuszności metodologii zastosowania klauzuli, którą sami konstruujemy. Widać również, że opinie te są brane pod uwagę w analizie sądu administracyjnego” – dodał.
Stosowanie procedury przeciwko unikaniu opodatkowania w dojrzałej fazie
W efekcie, według Dariusza Zasady, stosowanie procedury przeciwko unikaniu opodatkowania jest już w dojrzałej fazie, zarówno w sensie organizacyjnym, jak i orzeczniczym.
„Decyzje wymiarowe i rozstrzygnięcia w sprawach opinii zabezpieczających stanowią już pokaźny zbiór, na podstawie którego można poznać nasz kierunek myślenia o istocie stosowania art. 119a Ordynacji podatkowej. Do tego dochodzi dorobek wspomnianej Rady i liczne już orzeczenia WSA a także NSA.” – powiedział.
Przypomniał także, że wszystkie zadania związane ze stosowaniem przepisów Ordynacji podatkowej o przeciwdziałaniu unikania opodatkowania wykonywane są w jednym z pionów Departamentu Kluczowych Podmiotów w Ministerstwie Finansów. (PAP)
autor: Marek Siudaj
ms/ drag/