Stan prawny do 30 czerwca 2022 r.
Ministerstwo Finansów wskazuje, że w aktualnym stanie prawnym naczelnik urzędu skarbowego może prowadzić równolegle i niezależnie dwa postępowania: postępowanie kontrolne (podatkowe) i postępowanie przygotowawcze w sprawie karnej skarbowej. Organy KAS mogą (na podstawie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej – art. 49 i ustawy Prawo bankowe - (art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. e tiret czwarte) na pisemne żądanie uzyskać od banków informacje dotyczące kontrolowanego albo strony postępowania podatkowego w przypadku wszczęcia kontroli podatkowej lub w toku postępowania podatkowego.
Zmiana art. 48 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej od 1 lipca 2022 r.
Przepis art. 48 ust. 1 (wprowadzenie do wyliczenia) od 1 lipca 2022 r. będzie miał następującą treść:
„Na sporządzone na piśmie żądanie Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, naczelnika urzędu celno-skarbowego lub naczelnika urzędu skarbowego wydane w związku z wszczętym postępowaniem przygotowawczym lub czynnościami wyjaśniającymi odpowiednio w sprawie o przestępstwa lub wykroczenia oraz przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, bank jest obowiązany do sporządzania i przekazywania informacji dotyczących osoby fizycznej lub osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej lub danych pełnomocników wskazanego w żądaniu rachunku bankowego w przypadku, gdy postępowanie przygotowawcze lub czynności wyjaśniające są prowadzone w związku z czynami popełnionymi w zakresie działalności osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, w zakresie:”,
A pkt 1 w tym ust. 1 od 1 lipca 2022 r. będzie miał następującą treść:
„1) posiadanych lub współposiadanych rachunków bankowych lub posiadanych pełnomocnictw do dysponowania rachunkami bankowymi, liczby tych rachunków lub pełnomocnictw, obrotów i stanów tych rachunków, z podaniem dat oraz kwot poszczególnych wpływów, dat oraz kwot poszczególnych obciążeń rachunków i ich tytułów oraz odpowiednio ich nadawców i odbiorców;”
Zmiana ta wynika z ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (tzw. Polski Ład).
W porównaniu do aktualnej treści tego przepisu dodana jest możliwość żądania informacji bankowych przez organy KAS „w związku z czynami popełnionymi w zakresie działalności osoby fizycznej”.
Stan prawny od 1 lipca 2022 r. Ministerstwo Finansów nie wyklucza zmiany przepisów
W odpowiedzi z 16 maja 2022 r. na interpelację poselską nr 33166 Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, Szef KAS Bartosz Zbaraszczuk (odpowiadający z upoważnienia Ministra Finansów) poinformował, że celem zmiany przepisu art. 48 ustawy o KAS było ujednolicenie oraz doprecyzowanie uprawnień KAS w zakresie dostępu do informacji bankowych w przypadku, gdy organy KAS prowadzą postępowanie przygotowawcze dotyczące osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej w zakresie tej osoby fizycznej, osoby prawnej i jednostki niemającej osobowości prawnej, niezależnie albo zanim zostaną wszczęte procedury podatkowe (kontrola celno-skarbowa, kontrola podatkowa, postępowanie podatkowe).
Szef KAS podkreślił, że organy KAS prowadzą takie postępowanie przygotowawcze jedynie w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego i co ważne, po formalnym wszczęciu postępowania przygotowawczego. Zatem zmieniony przepis art. 48 ustawy o KAS nie może być stosowany bez uzasadnionej przyczyny i bez powiązania z popełnionymi czynami, które są przedmiotem prowadzonego już postępowania przygotowawczego w sprawie osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa.
Szef KAS wskazał też, że organy KAS mogą wystąpić do banków o informacje objęte tajemnicą bankową dotyczące konkretnej osoby fizycznej w związku z wszczętym już postępowaniem przygotowawczym w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Dlatego jego zdaniem podatnicy nie muszą się obawiać o nadużywanie wprowadzonej zmiany przepisów, bowiem w okresie już obowiązujących regulacji nie stwierdzono ich nadużywania.
Tajemnica skarbowa chroni informacje z banku
Minister Finansów podkreślił, że dane przekazywane przez banki organom KAS chronione są tajemnicą skarbową, którą regulują szczegółowo przepisy ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.
Przepis art. 48 ustawy o KAS stanowi de facto uzupełnienie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe i nie może być stosowany rozszerzająco, bowiem granicę stosowania wyznacza przepis art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. e tej ustawy, tj. w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przeciwko osobie fizycznej.
Minister Finansów analizuje art. 48 w celu jego kolejnej zmiany
Jednak końcowo Szef KAS (z upoważnienia Ministra Finansów) stwierdził: „Biorąc jednakże pod uwagę zgłoszone uwagi do treści zmienionego przepisu art. 48 ustawy o KAS, aktualnie trwa ponowna analiza w celu jego zmiany”.
Oprac. Paweł Huczko
Źródło: odpowiedź Ministra Finansów z 16 maja 2022 r. na interpelację poselską nr 33166.