Zmiany w zakresie korekt deklaracji
Możliwość korygowania własnych deklaracji jest jedną z najistotniejszych instytucji z zakresu prawa karnego skarbowego. Polega ona na wyłączeniu odpowiedzialności karnej, jeżeli w danej sytuacji spełnione zostaną odpowiednie przesłanki poprzez zachowanie zgłaszającego własne postępowanie. Nowelizacji wraz z początkiem 2022 roku uległ przepis dotyczący tej instytucji – chodzi tutaj o art. 16a kodeksu karnego skarbowego.
Do końca 2021 roku przepis ten stanowił, że „nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa albo w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej, korektę deklaracji podatkowej i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.”
Takie brzmienie przepisu prowadziło do wniosków, że zgłoszenie korekty deklaracji w dowolnym momencie, nawet po wszczęciu postępowania w sprawie danego sprawcy, powodowało – iż sprawca taki nie podlegał karze. Wymagane było również uiszczenie w całości należności publicznoprawnej, która była przez wcześniejsze zachowanie uszczuplona lub narażona na uszczuplenie. W doktrynie zauważano, że taki przepis może wręcz zachęcać do popełniania czynów karalnych, bowiem przez złożenie korekty, nawet po wszczęciu postępowania sprawcy nie podlegali karze.
Nowe brzmienie: zgłoszenie korekty ograniczone czasowo
Aktualnie – czyli od stycznia 2022 roku – przepis ten wskazuje, że nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca czynu zabronionego dotyczącego złożenia deklaracji lub przesłania księgi, jeżeli po jego popełnieniu została złożona organowi podatkowemu prawnie skuteczna korekta deklaracji lub księgi dotycząca obowiązku, którego nieprawidłowe wykonanie stanowi ten czyn zabroniony.
Dodano jednak, że jeżeli w związku z tym czynem zabronionym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, przepis ten stosuje się tylko wtedy, gdy należność ta została uiszczona niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie wyznaczonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego.
Co jednak bardzo istotne, ustawa wskazuje wprost, że przepisu tego nie stosuje się, jeżeli przed złożeniem korekty deklaracji lub księgi wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe lub ujawniono w toku toczącego się postępowania przygotowawczego to przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.
Zmiany w zakresie tego przepisu polegają zatem na tym, że zgłoszenie czynnego żalu nie przyniesie skutku w postaci niepodlegania karze, jeżeli nie zgłoszono czynnego żalu przed wszczęciem postępowań, o których mowa powyżej lub przed ujawnieniem przestępstwa lub wykroczenia skarbowego w toku toczącego się postępowania przygotowawczego. Praktycy wskazują, że zmiana doprowadzić miała do rozwiania wątpliwości interpretacyjnych, które pojawiały się przy stosowaniu tego przepisu, widocznym efektem jest uszczegółowienie zakresu tego przepisu. Podkreślono bowiem, że korekta dotyczy zarówno złożenia deklaracji jak przesłania księgi. Wprost dookreślono również, że zgłoszenie korekty nie będzie wywierało pozytywnych dla sprawcy skutków, jeżeli korekta zostanie złożona za późno.
Ponadto, zmiana omawianego przepisu doprowadziła do ograniczenia kategorii czynów, za które sprawca nie poniesie odpowiedzialności karnej w sytuacji spełnienia przesłanek z art. 16a kodeksu karnego skarbowego. Aktualna treść przepisu odnosi się do dwóch typów czynów zabronionych dotyczących złożenia deklaracji lub przesłania księgi. Poprzednia treść przepisu art. 16a kodeksu karnego skarbowego nie zawierała wprost takiego ograniczenia, niemniej jednak na gruncie omawianego przepisu w poprzednim brzmieniu wśród przedstawicieli doktryny oraz judykatury zdążyła się ugruntować interpretacja sprowadzająca zastosowanie omawianej normy do czynów związanych ze składaniem deklaracji.
Zmiany w zakresie przepisów dotyczących cen transferowych
Innymi zmianami wprowadzonymi wraz z początkiem roku, o których warto wspomnieć są zmiany dotyczące czynów zabronionych związanych z obowiązkiem składania informacji o cenach transferowych. Wcześniejsze brzmienie przepisu wskazywało, że kto wbrew obowiązkowi nie składa Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej informacji o cenach transferowych, albo składa tę informację po terminie lub składa nieprawdziwą informację, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
W nowym brzmieniu utrzymano karę grzywny 720 stawek dziennych jedynie do niezłożenia informacji albo do złożenia jej podając dane niezgodne z lokalną dokumentacją cen transferowych lub ze stanem rzeczywistym.
Złagodzeniu natomiast uległa kara za złożenie tej informacji po terminie – aktualnie bowiem kto wbrew obowiązkowi składa takową informację po terminie, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych. Utrzymano ponadto regulację, że w wypadku mniejszej wagi, sprawca czynów zabronionych określonych powyżej, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Warto tutaj przypomnieć, że karą za wykroczenia skarbowe jest kara grzywny określona kwotowo – przy czym kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (minimalne wynagrodzenie: 3010 złotych w 2022 roku)
Zmiany od lipca 2022 roku
Najnowsze zmiany – czyli te, które weszły w życie z początkiem lipca tego roku, dotyczyły w szczególności wprowadzenia nowego rozwiązania informatycznego: e-Urząd Skarbowy. Nowy system informatyczny w założeniu ma zastąpić funkcjonujący do tej pory portal podatkowy.
Funkcjonalności e-Urzędu
Czynny żal przejawia się w tym, że nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Dzięki najnowszej nowelizacji, zawiadomienie do finansowego organu postępowania przygotowawczego może być złożone także za pośrednictwem konta w e-Urzędzie Skarbowym, co ma ułatwić skorzystanie z tej instytucji.
Kolejną nowością jest to, że w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez finansowe organy postępowania przygotowawczego wezwania, zawiadomienia oraz inne pisma mogą być doręczane także na konto w e-Urzędzie Skarbowym, co więcej pisma skierowane do tych organów mogą być także składane za pośrednictwem takiego konta.
Podsumowanie
Kodeks karny skarbowy uległ nowelizacji wraz z pakietami zmianowymi zwanymi „Polskim Ładem” i „Polskim Ładem 2.0”. Jego podwójna nowelizacja dotyczyła jednak szczegółowych kwestii a sam kodeks nie uległ gruntownym zmianom w kwestiach fundamentalnych. Na szczególną uwagę zasługują zmiany dotyczące możliwości wnoszenia korekt w związku ze składaniem deklaracji lub ksiąg. Warto mieć również na uwadze zmiany dotyczące nowych funkcjonalności w elektronicznej komunikacji z fiskusem poprzez system e-Urząd Skarbowy.
Adam Klęczar
radca prawny