Mały ZUS Plus 2023 - limit przychodów, zasady
W interpelacji poselskiej nr 37420 z 17 listopada 2022 r. zapytano ministra rodziny i polityki społecznej, czy rozpatruje wraz z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych rewaloryzację, podniesienie kwoty limitu przychodów 120 tys. zł wskazanej w programie Mały ZUS Plus?
Posłowie wskazali, że od 1 lutego 2020 roku przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą może płacić obniżone składki na ubezpieczenia społeczne w ramach tzw. programu Mały ZUS Plus. Niższe preferencyjne składki na ubezpieczenia społeczne można płacić maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu kolejnych 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej. Aby skorzystać z tej preferencji, przedsiębiorca musi spełnić dwa podstawowe warunki:
- Działalność gospodarcza była w poprzednim roku kalendarzowym prowadzona przez nie mniej niż 60 dni.
- Przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej przez cały poprzedni rok kalendarzowy nie przekroczyły 120 000 zł.
Natomiast nie można korzystać z Małego ZUS-u Plus:
- w pierwszym roku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej,
- jeśli przedsiębiorca spełnia warunki do płacenia obniżonych składek na ubezpieczenia społeczne, od podstawy wynoszącej 30% minimalnego wynagrodzenia (tzw. Mały ZUS),
- jeśli w poprzednim roku przedsiębiorca prowadził działalność jako twórca, artysta, osoba wykonująca wolny zawód, wspólnik spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej albo jednoosobowej spółki z o.o., osoba prowadząca publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół,
- jeżeli przedsiębiorca rozlicza się na karcie podatkowej i jednocześnie korzysta ze zwolnienia z VAT – ci przedsiębiorcy nie składają do urzędów skarbowych zeznań PIT lub deklaracji VAT, z których ZUS pozyskuje dane do weryfikacji przychodu,
- w ciągu 60 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorca korzystał z Małego ZUS lub Małego ZUS Plus łącznie przez 36 miesięcy
Warto też wskazać, że Mały ZUS obejmuje wyłącznie składki na ubezpieczenia społeczne a nie dotyczy składki zdrowotnej, którą trzeba płacić w pełnej wysokości.
Posłowie zwrócili uwagę, że limit przychodowy 120 000 złotych pozwalający na korzystanie z preferencji Mały ZUS Plus nie został od 2020 roku zrewaloryzowany i dlatego będzie też obowiązywał w 2023 roku. Kwota 120 000 złotych jest limitem przychodowym (bez możliwości odliczenia kosztów), a więc suma faktur wystawiona przez przedsiębiorcę w 2022 roku nie może przekroczyć tej kwoty.
Aktualnie w sytuacji wysokiej inflacji i podwyżek cen wielu kosztów prowadzenia działalności, realna wartość limitu 120 000 złotych istotnie zmniejszyła się od 2020 roku.
W takim przypadku wielu przedsiębiorców utraci możliwość korzystania z tej preferencji. Jak wskazali posłowie w interpelacji, część przedsiębiorców korzystających w 2022 roku z preferencji Mały ZUS Plus może w 2023 roku zawiesić lub zlikwidować swoją działalność , a być może przenieść ją do szarej strefy.
Odpowiedzi na tę interpelację udzielił 7 grudnia 2022 r. (z upoważnienia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej) Stanisław Szwed, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej.
QUIZ: Mały ZUS Plus 2023 - co o nim wiesz?
Obowiązkowe ubezpieczenia społecznych osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą
Obowiązek ubezpieczeń społecznych jest uregulowany przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 1009, ze zm.). Osoby prowadzące pozarolniczą działalność (w tym gospodarczą) podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania prowadzenia tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Z tego tytułu spoczywa na nich obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność i podlegające z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, mogą – na swój wniosek – zostać objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.
Co do zasady, podstawę wymiaru składek dla tych osób stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.
Mały ZUS - preferencja dla rozpoczynających działalność
Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pozwalają osobom, rozpoczynającym prowadzenie pozarolniczej działalności, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności, opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach tj. od zadeklarowanej przez siebie kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Osoba prowadząca działalność może zadeklarować jako podstawę wymiaru składek kwotę wyższą od obowiązującego minimum – zwłaszcza w okresach osiągania wyższych dochodów. Ma jednak prawo opłacać także w takich okresach składki od ustalonej najniższej podstawy wymiaru.
Aby płacić te niższe składki na ubezpieczenia społeczne, trzeba spełnić łącznie dwa warunki:
- nie prowadzić teraz ani w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej - innej pozarolniczej działalności,
- nie wykonujesz działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym pracowałeś na etacie i wykonywałeś czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności.
Co istotne, te dwa warunki trzeba spełniać nie tylko pierwszego dnia działalności, ale całego 24-miesięcznego okresu korzystania z obniżonych składek na ZUS.
Zatem z możliwości płacenia niższych składek na ZUS nie można skorzystać, jeżeli aktualnie lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przedsiębiorca:
- prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
- wykonywał działalność twórczą lub artystyczną,
- prowadził działalność gospodarczą w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne albo takiej, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- był wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
- prowadził publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół na podstawie Prawa oświatowego.
Z obniżonych składek nie może korzystać osoba współpracująca z przedsiębiorcą (np. członek rodziny lub osoba współpracująca na podstawie umowy). Składki za osobę współpracującą przedsiębiorca ma obowiązek płacić zawsze od kwoty nie niższej od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Mały ZUS Plus
Od 2019 r. osoby fizyczne prowadzące firmę na własny rachunek – po spełnieniu określonych warunków – mogły opłacać składki ZUS, których wysokość uzależniona była od kwoty uzyskiwanego przez nie przychodu z tytułu działalności gospodarczej. Powyższa regulacja uległa zmianie i od 1 lutego 2020 r. osoby prowadzące działalność mogą opłacać składki w wysokości uwzględniającej zarówno przychody, jak i dochody z tytułu działalności gospodarczej. Aby skorzystać z omawianej preferencji w danym roku, przedsiębiorca musi prowadzić działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub innych przepisów szczególnych, a jego przychód z tytułu działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym, jeśli prowadzona ona była przez cały rok, nie może przekroczyć kwoty 120 000 złotych.
Zgodnie z art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących tzw. „małą działalność gospodarczą plus”, których roczny przychód z tej działalności uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000 złotych, uzależniona jest od dochodu z pozarolniczej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym.
Podstawę wymiaru składek ww. ubezpieczeni ustalają na dany rok kalendarzowy, mnożąc przeciętny miesięczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym przez współczynnik 0,5. Tak obliczona podstawa wymiaru składek nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku. Niższe składki na ubezpieczenia społeczne można opłacać maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej.
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 18c ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uprawnionych do korzystania z ulgi „Mały ZUS Plus” jest uzależniona od dochodu, a nie od przychodu. Powyższe zostało zmienione ustawą z dnia 12 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. W związku z tym, im niższy przeciętny miesięczny dochód przedsiębiorcy w roku ubiegłym, tym niższą zapłaci składkę na ubezpieczenia społeczne w roku bieżącym.
Utrzymany został natomiast limit przychodowy kwalifikujący przedsiębiorcę do skorzystania z ulgi.
Jak wskazał minister Szwed, podczas projektowania ulgi Mały ZUS Plus w 2019 r., przyjęto założenie, że rozwiązanie to ma obejmować przedsiębiorców prowadzących działalność na mniejszą skalę. Ulga jest kierowana do osób, dla których koszty ubezpieczeniowe stanowią bardzo poważne obciążenie finansowe względem uzyskiwanych przypływów pieniężnych. Dlatego też, wprowadzono limit przychodowy kwalifikujący przedsiębiorcę do skorzystania z ulgi. Dodał, że kryterium przychodowe, jako względnie obiektywne, jest powszechnie stosowane w różnego rodzaju innych ulgach czy rozwiązaniach kierowanych do przedsiębiorców działających na mniejszą skalę, m.in. w przypadku statusu małego podatnika w PIT i CIT.
Odnosząc się do proponowanych zmian (tj. waloryzacji limitu 120 tys. zł przychodów w preferencji składkowej Mały ZUS Plus) minister Szwed poinformował, że obecnie nie jest planowana zmiana zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób wykonujących działalność gospodarczą. Zdaniem ministra Obecny system uwzględnia specyfikę sytuacji osób rozpoczynających działalność, jak również osób osiągających ze swojej działalności niewysokie przychody.
Dodatkowo minister Szwed podkreślił, że rozważając możliwość wprowadzenia kolejnych preferencji dla osób prowadzących pozarolniczą działalność powinno się mieć na uwadze zarówno względy finansowe (wpływ na stan finansów publicznych i funduszy celowych – FUS i Fundusz Pracy), wpływ na rynek pracy jak i aspekty ogólnospołeczne, w tym wysokość otrzymywanych świadczeń, adekwatnych do opłacanych niskich składek.
oprac. Paweł Huczko