Rozliczanie VAT związanego ze zbyciem przedsiębiorstwa w niektórych przypadkach sprawia problemy. Kwestię tę uregulowano w art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm., nazywana dalej ustawą o VAT). Z unormowania tego wynika, że przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans.
Warto zwrócić uwagę, że ustawa o VAT nie zawiera w swojej treści definicji przedsiębiorstwa. Z tej przyczyny dla celów określenia zakresu pojęcia przedsiębiorstwo wykorzystuje się regulację zawartą w art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.). W przepisie tym wymieniono istotne składniki przedsiębiorstwa (patrz tabela).
Biorąc pod uwagę te regulacje, organy podatkowe stoją na stanowisku, że nie podlegają opodatkowaniu transakcje zbycia przedsiębiorstwa, w tym np. sprzedaż, darowizna, wniesienie go aportem do spółki prawa handlowego (patrz wyjaśnienia Drugiego Urzędu Skarbowego w Opolu, nr PP/443-58-1/PD/07, z 14 marca 2007 r.).
Niektórzy podatnicy zwracają uwagę na to, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, o której mowa w myśl art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, rozumie się również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem. Dotyczy to m.in. przekazania towarów bez wynagrodzenia w szczególności darowizny - jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku naliczonego od tych towarów, w całości lub w części. Jak już jednak wspomniano, stosownie do postanowień art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, jej przepisów nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa.
Jak zwracają uwagę organy podatkowe, zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów. Może więc nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej, w tym na podstawie umowy sprzedaży, darowizny, zamiany a także wniesienia tzw. aportem do spółki tytułem wkładu niepieniężnego. Tym samym darowizna przedsiębiorstwa nie spowoduje u darczyńcy powstania obowiązku w VAT (wyjaśnienia Urzędu Skarbowego Łódź-Polesie nr USIII/443/VAT/510/15/ 07/WO, z 1 marca 2007 r.).
CZYM JEST PRZEDSIĘBIORSTWO
Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono np.:
- oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
- własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
- prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
- wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
- koncesje, licencje i zezwolenia;
- patenty i inne prawa własności przemysłowej;
- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne.
Krzysztof Tomaszewski